ÖNSÖZ
“YG/AG Elektrik Tesisleri Proje Uygulaması” konusunda 4 kitap yayımlanacaktır. Şu an elinizde bulunan 4 kitaplık serinin ilk kitabıdır.
Bu ve bundan sonra yayımlanacak olan kitaplarda:
1/4 - YG/AG Elektrik Tesisleri Proje Uygulaması
2/4 - YG/AG Dağıtım Modelleri Proje Uygulaması
3/4 - YG/AG Şehir Şebekeleri Proje Uygulaması
4/4 - YG/AG Sanayi Tesisleri Proje Uygulaması konularına yer verilecektir. Bundan önce yayımlanan kitaplarımızda, bu kitapların el kitapları veya derleme kitaplar olmadığı, yeteri kadar teori içeren mühendislik kitapları olduğu; kolaylıkla elde edilebilecek standartlara, yönetmeliklere ve şartnamelere az yer verildiği belirtilmiştir. Bu ve bundan sonra yayımlanacak olan kitaplar daha çok proje ağırlıklı olacağından, kuşkusuz yapımcı firmaların el kitaplarından ve kataloglarından geniş ölçüde yararlanılacaktır. Halen çalışmakta olduğum şirket tarafından çizilmiş ve uygulanmış olan projelerden örnekler alınacak, öğretici olması ve yeni okuyucuların gereksiz ayrıntılar içinde boğulmaması için projelerde kimi sadeleştirmelere yer verilecektir. Okuyucu projelerin tam profesyonel olmasını beklememeli, verilen bilgilerle bir proje okunabilir mı, basit projeler çizilebilir mi ona odaklanmalıdır. Bilinmelidir ki, bu kitaptaki aygıtlar ve malzemeler tanınmadan ve üreticilerin katalogları incelenerek daha fazla bilgi edinmeden çizilecek projeler uygulamadan uzak olacaktır. Alıntılar yaptığımız şirketimizin projelerinde emeği olan ve bu projeleri kitap formatına getiren, birlikte çalıştığımız EGDAŞ Teknik Büro çalışanlarına teşekkür ederim. Son kitabıma katkı koyan Can Berk Saner bu kitaba da önemli katkılarda ve açılımlarda bulunduğundan, kitaba hak ettiği adının yazılmasından büyük memnuniyet duyduğumu belirtmek isterim. Proje, çizimler ve hesaplar olmak üzere iki bölümdür. Elektrik mühendisi çizim için projenin başına oturduğunda ilk iş olarak "tek hat şeması" nı oluşturur. Tek hat şeması projenin iskeletidir, proje süresince geliştirilir ve büründürülür. Tek hat şemasının etraflıca anlatılmadığı bir proje kitabı ve/ya dersi yavan olur. Hesap bölümünde ise ilk iş olarak "kısadevre hesabı"[*] yapılır. Bu kitapta tek hat şemalarının tasarlanmasına ve düzenlenmesine gereken önem verilerek oldukça geniş yer ayrılmıştır. Kısadevre hesabı için ayrı bir kitap yazılmıştır]. Bir projenin hazırlanması ne kadar bilgi ve birikim gerektirirse, o projenin okunması da bir o kadar bilgi ve birikim gerektirir. Bu kitapta sayfalar izin verdiği ölçüde proje okunmasına da geniş yer verilmiştir. Bana yayımlarını göndererek, bu yayımlardan yararlanma olanağı sağladıkları için Siemens, Schneider Electric ve ABB firmalarına teşekkür ederim.
Bu kitaba yukarıdaki yapımcı firmaların kataloglarından resimler ve bilgiler alınırken, bu firmaların yapımlarının diğerlerine yeğlenmesi değil, konuların daha iyi anlaşılabilmesi amacı güdülmüştür. Kimi bağıntılar ve çizelgeler için daha önce yayınlanmış olan kitaplarımıza başvurulmuştur. Öğrencilerin olduğu kadar, konular biraz geniş tutulduğu için genç mühendis arkadaşların da yararlanabileceklerini umduğum, uygulamaya dönük olan bu kitapta da yetersiz ve noksan görülen konular varsa uyarılmayı bekliyorum. Kendini Meslek Kuruluşu değil de Eğitim Kurumu gibi görmeye çalışan EMO nun düzenlediği "paralı ve zorunlu" eğitimlere (işletme sorumluluğu, topraklama, vb) asla katılmadığım, eğitim sonundaki teknik sınavları da asla doğru bulmadığım ve disiplin cezası korkutmacalarıyla satmak istedikleri belgeleri de satın almadığım için bana verilen meslekten men cezaları, bundan önceki kitaplarımın yayımlanmasında gecikmelere neden olmuştur. Aynı olayları tekrar yaşayabileceğimden, artık mahkemelerle de uğraşmak istemediğimden, bundan sonra yayımlanacak olan kitaplarımda "mühendis" unvanımı kullanmamaya karar verdiğimi okurlarıma saygı ile duyurmak istiyorum.
B. Derbent/Kocaeli, 2019 Yetkin Saner
İÇİNDEKİLER
A. YG/OG MERKEZLERİ
1. YG/OG Merkezleri elektrik sembolleri 1 – 59
2. Ulusal yönetmelikler ve standartlar 59
3. Standart değerler 59-62
4. Ulusal elektrik dizgesi (UED) 62-65
5. Üretim, iletim, dağıtım 65-66
6. OG/AG Dağıtım şebekesi tek hat şeması 66-67
B. YG/OG AYGITLARI VE MALZEMELERİ
7. Ayırıcılar (Seksiyonerler) 69-77
8. Kesiciler (Disjonktörler) 78-95
9. Kesici kumanda şeması 95-101
10. Vakum kontaktör kumanda şeması 102-104
11. OG Aygıtlarının montaj ölçüleri 105-109
12. Açık tip OG hücreleri 110-121
13. Açık tip OG hücrelerinde aygıt ve malzeme seçimi 122-154
14. Modüler hücreler 155-163
15. Metal mahfazalı (metal enclosed) hücreler 163-180
16. Metal mahfazalı hücrelerin yerinde montajı, devreye alınması ve
devreden çıkarılması 180-191
17. Mekanik kilit uygulamaları 191-219
18. Hücre kumanda şeması 219-235
19. Örnek tasarım 1: OG tek hat şemasının oluşturulması 236-240
20. Örnek tasarım 2: OG tek hat şemasının oluşturulması 240-241
21. Örnek tasarım 3: OG tek hat şemasının oluşturulması 241-243
22. Göz (Ring) şebeke hücresi (Ring Main Unit = RMU) 243-249
23. Otomatik enversör uygulamaları 250-252
24. Hücre odalarının boyutlandırılması 252-260
25. TM binalarının boyutlandırılması 260-270
26. Fabrika içinde kurulacak transformatör merkezinin tasarımı 270-282
V
27. Monoblok betonarme köşkler, prefabrik betonarme binalar ve
modüler hücreli (MOD) TM binaları 282-292
28. Transformatörlerin ve panoların havalandırılması 292-307
29. Transformatör odasının havalandırılması 307-308
30. Deprem güvenliği 308-312
31. Dizel generatörler - İmdat generatörler 312-327
32. Kesintisiz güç kaynakları 327-332
33. Akümülatör bataryaları ve redresörler 332-350
34. Statik kesintisiz güç kaynakları (Statik UPS) 350-353
35. Dinamik (Döner) kesintisiz güç kaynakları (Dinamik UPS) 353-354
36. Üretim ve özüretim (kogenerasyon ve trigenerasyon) santralları 355-364
37. Üretim santralının bağlı olduğu dağıtım fiderinin otoprodüktör
fiderine dönüştürülmesi 364-367
38. Reaktörler (Reaktans bobinleri) 367-370
39. Üretim santralı proje uygulaması 370-383
40. Açık transformatör merkezleri 383-391
41. YG Ayırıcılar ve kesiciler 391-399
42. Açık YG transformatör merkezleri proje uygulamaları 399-426
43. Açık YG transformatör merkezleri detay çizimleri 426-444
44. Açık YG transformatör merkezlerin fotoğrafları 444-449
C. AG AYGITLARI VE MALZEMELERİ
45. AG dağıtım panoları 451-452
46. Bölmeli (Form) AG panoları 453-462
47. AG tek hat şeması 463-471
48. Proje hesapları, aygıt ve malzeme seçimi 471-486
49. AG dağıtım panolarında besleme şekillerine göre bara seçimi 486-487
50. AG dağıtım panolarının boyutlandırılması 488-491
51. Schneider Electrıc firmasının prisma AG dağıtım panosunun tanıtımı 491-497
52. Tip testsiz AG panoları 497-506
53. AG Pano malzemeleri 506-510
54. Baralar ve bara kanalları (Basbarlar) 510-526
VI
55. Transformatörlerin AG tarafına özel durumlarda güç şalteri
konmayabilir 526-527
56. Direk tipi transformatörler için tip tek hat şeması 528-539
57. Standartlar listesi 539-544
Kaynakça 545
