Halid Ziya Uşaklıgil (1866 – 27 Mart 1945), Servet-i Fünun ve Cumhuriyet dönemi Türk romancı ve yazar.(Bazı edebi yazılarını Hazine-i Evrak dergisinde Mehmet Halid Ziyaeddin adıyla yayımlamıştır.)
Servet-i Fünun edebiyatının en büyük nesir ustası kabul edilir. İlk büyük Türk romanı olarak kabul görmüş Aşk-ı Memnu´nun yazarıdır. Türk romanının gerçek anlamda batılı bir kimlik kazanmasında önemli katkısı olmuş bir yazardır.
Altmış yıllık yazı hayatında şiir dışında pek çok eser kaleme alan Halid Ziya modern Türk edebiyatına romanları ve hikayeleriyle damgasını vurmuş bir yazardır. Türk romanının büyük ustası olarak kabul edilir.
Edebiyata Fransızca´dan ve İngilizce´den bazı küçük hikayeler çevirmekle girmişti. Çeşitli konularda yazı ve makalelerin ardından nesir niteliğinde şiirler yazmış, bu ürünlerine “mensur şiirler” adını vermişti. Bu hazırlıklardan sonra ilk roman denemelerini yaptı.
1886-1908 yılları arasında sekiz roman kaleme alan yazar, bu türdeki ilk eserlerini Fransız realistleri ve natüralistlerinden etkilenerek yazdı. Acemilik dönemi ürünü olan ilk romanlarından sonra Ferdi ve Şürekası ile olgunluk dönemine girdi ve ardından Servet-i Fünun’un edebi beyannamesi olan Mai ve Siyah’ı kaleme aldı. Romanlarında olaya dayanan anlatım yerine kahramanların iç dünyasını sanatkârane üslûpla tahlile dayanan yeni bir anlayış benimsenmiştir Eserlerinde toplumsal mesaj verme endişesi taşımaz. Romanı, insanın iç dünyasına ait bir tür olarak görmüştür.
Hikaye türünün de Türk edebiyatındaki ilk gerçek temsilcisi olarak kabul edilir.Hikayeleri, romanlarına oranla daha doğal ve yerlidir.
Osmanlı İmparatorluğu´nda Sultan Reşat devri Mabeyn Başkatibi (1909-1912) ve Ayan Meclisi üyesi olarak görev yapmıştır.
