Aslan ve Çakal, hem fabl hem de siyasetnâme türünü içinde barındıran bir kitaptır. VI/XII. yüzyılda kaleme alındığı tahmin edilen eser, hayvanların hükümdarı olan aslan ile ona nasihatlerde bulunan bilge bir çakalın başrolde olduğu bir hikâyeden oluşmaktadır. Akıl ve ahlakın kişinin hayatındaki önemi, hükümdar ile reâyâ arasındaki ilişkinin nasıl olması gerektiği, ülke yönetiminde istişare etmenin ve planlı olmanın ehemmiyeti, hükümdar yardımcılarının hükümdara karşı ne şekilde davranmaları gerektiği gibi konular metindeki karakterlerin diyalogları üzerinden çeşitli hikâyelerle harmanlanarak sunulmuştur. Eserin özellikle son bölümünde ana karakter olan çakalın dilinden nefis terbiyesine dair birtakım öğütler de yer almaktadır.
“Allahu Teâlâ, yönetimi âleminin esası ve kullarının nizamı kılmıştır. Bu esas cahil ile akıllının; hakk ile batılın birbirinden ayrılmasını sağlar. Aynı zamanda güçlünün zayıfa zulmetmesine engel olur, hukuku canlı tutar ve kanunların uygulanmasını sağlar. Bu yüzden yönetimin güvende olması halkın güvende olması; onun zarara uğraması ise bütün düzenin zarara uğraması anlamına gelir.”
