Osmanlı toplumunu anlamak için hem bütüne hem de parçaya bakmak gerekir. Bu iki yönlü bakış açısı tarihimizdeki birçok karanlık noktanın aydınlanmasına katkı sağlayabilir. Bunu yapabilmek ancak Osmanlının tarihi miras olarak bıraktığı kayıtları dikkatli bir şekilde incelemekle mümkündür. Osmanlı toplumunun hayata bakışını samimi olarak ifade ettiği kaynaklar arasında sayılabilecek fetva kayıtları, toplumsal hayata dair önemli bilgiler barındırmaktadır. Osmanlı Dönemi’nde Bayburt’taki toplumsal izler, Müftü Mehmed Fahreddin Efendi’nin görevi sırasında fetva defterine kayıt ettiği 563 başvuru üzerinden incelendi. Bu inceleme ile Bayburt’ta yaşayan halkın aile hayatı, ekonomik kaygıları ve toplumdaki hak ihlalleri ortaya konuldu. Ayrıca taşra müftülüğünün hizmet
alanlarına dair bilgilere ulaşıldı. Böylece Osmanlı’nın son yıllarında Bayburt’taki toplumsal hayat ve müftülük kurumu, fetva defterine yansıyan yönleriyle değerlendirildi.
