Refik Halid Karay’ın incelikli eleştirel tavrı, muhalif bilincinin her türlü kalem oyunlarından uzak sahihliği Cihangir Dalkavuğu Tarih toplamın da yer alan tarih yazılarını uyanık bir zihnin rehberliğinde okumayı zorunlu kılıyor. Karay’ın hem tarih kavramına yaklaşımı, tarihin gelenekle şekillenmiş yapısına isyan eden tavrının yanında tanıklık ettiği döneme ilişkin zengin bir bellek arşivine sahip olması muhtelif zamanlarda yazılmış bu yazıları daha da benzersiz kılıyor. Düz çizgisel tarih anlayışının vasat koşullandırmalarından uzak öngörüleriyle tarihin aynı zamanda sosyo-ekonomik yönünün kaydını tutan Cihangir Dalkavuğu Tarih dile getirdikleriyle ve “Tarih”e isyan manifestosuyla her zamankinden daha fazla vazgeçilmez bir kaynak olma niteliğini taşıyor:
“Tarih! Seni artık cihangir dalkavuğu ve zulüm çığırtkanı olmaktan kurtarmalıdır. Fatih lerin dehasını sena eden sensin; müşevvik ve mücrimsin! Hakkını, yurdunu korumak için ciğerlerini parçalayan zavallı mağlûba dudak bükmek, hak yemek için zafer peşinde dünyayı kana boyayanlara secde etmek, işte hilkatın, marifetin bu!”
