Naşit Hakkı Uluğ’un Derebeyi ve Dersim’i yazdığı/yayımladığı sırada, Dersim İsyanı’nın eli kulağındadır. Ayrıca, geride Şeyh Sait ve Ağrı İsyanlarının dersleri vardır. Uluğ, Cumhuriyet’in, Yunus Nadi, Falih Rıfkı ekolünden olan gazeteci ideolog ve sözcülerindendir. Dersim ve Derbeyi’nde, feodalizme karşı tutum ve köylüyü özgürleştirme konusunda genç Cumhuriyet’in hem henüz dumanı tüten ateşli bakış açısı vardır, hem de olayı bir asayiş boyutuna indirgemenin temelleri vardır. Cumhuriyet’in Gözüyle Kürt Meselesi dizimizin dördüncü kitabı olan Derebeyi ve Dersim, ancak sosyolojik araştırmalarda ve romanlarda rastlanabilecek somutluk, canlılık ve ayrıntıda ağalık-aşiret reisliği-şeyhlik-seyitlik tasvirleri ile dolu bir çalışma. Ayrıca, Cumhuriyet’in hem köylü ve feodal kalıntılar sorununa, hem de Kürt sorununa 1930’lardaki bakışını net bir şekilde, bütün olumlulukları ve olumsuzluklarıyla birlikte yansıtan bir kitap. Bu yönleriyle, günümüzün Kürt siyasetleri bakımından çok değerli derslerle dolu. Derebeyi ve Dersim, Cumhuriyet’in köylü, feodal kalıntılar ve Kürt sorunu konusundaki siyasetini ve pratiğini incelemek isteyen araştırmacılar için, çok değerli bir kaynak.
