Önsöz
Elektrik tesislerinin planlanması, boyutlandırılması, hesaplanması ve değerlendirilmesi için tasarımcının geniş çapta elektrik temel bilgisinin yanısıra her projede geçerli olan Norm ve standartlara, yönetmeliklere, bilgisayar destekli programlara ihtiyacı vardır.
Elektrik tesislerinin sağlıklı kurulması, işletilmesi can ve mal güvenliği açısından çok önemlidir.
Kitap teorik, pratik ve standart temelinde hazırlanmıştır. Konular tek tek çözümlü problemler ile birlikte açıklanmıştır. Kitabı ciddi bir şekilde okuyup incelediğinizde üniversite ve meslek okullarında verilen eğitimin yetersizliğini, sanayi ve bina tesislerinde yapılan ve uygulanan tasarımlardaki hataları fark edeceksiniz. Sağlam bir teori, IEC ve EN standartları bilgisi olmadan elektrik mesleğinin yapılamayacağını, başarılı olmak için sürekli eğitimin ne kadar gerekli olduğunu göreceksiniz.
Unutmayınız.
Elektrikçinin bir ayağı hapiste bir ayağı mezardadır!
Yangınlar hatadan ve bilgisizlikten çıkar!
Okumayan toplum köle olur!
Kitapta yazılım hatalarının düzeltilmesinde bana yardımcı olan sevgili Levent Özden’e ve Şakir Selçuk’a teşekkür ederim.
Ayrıca kitabın yayımlanmasındaki destekleri için Birsen yayınevi yetkililerine ve kitaba sponsorluk eden Akgün Elektrik’e özellikle teşekkür ederim.
Sizlere meslek hayatınızda ve yaşamınızda başarılar diler, eserin tüm meslektaşlarıma yararlı olmasını dilerim.
Lütfen kitabı fotokopi yapmayınız. Emeğe saygı gösteriniz.
Prof. Dr. İsmail Kaşıkçı, Mayıs 2021
İÇİNDEKİLER
Önsöz 2
Simgeler 6
1. Giriş 11
2. Enerjinin önemi 13
3. Alçak gerilim elektrik tesisleri 14
4. Yenilikler ve Yönetmelikler 15
5. Doğru bilinen yanlışlar 19
6.1 Hata akım tanımları 24
6.2 Üç faz kısa devre akımın hesaplanması 26
6.3 Tepe kısa devre akımın hesaplanması 30
6.4 Termik eş değer kısa devre akımın hesaplanması 31
6.5 Tek faz kısa devre akımın hesaplanması 32
6.6 İşletme akımın hesaplanması 36
6.7 Kısa devre akımlarının hesaplanması 38
6.8 Düzeltme faktörleri ile kesit hesabı 45
7 Elektrik Çarpmasına Karşı Koruma 48
7.1 TN sistem 48
7.2 TN sistemde kısa devre ve gövde hatası 49
7.3 TT sistem 54
7.4 Yanlış tercüme 58
8 Kablo ve iletkenlerin aşırı akımlara karşı korunması 59
8.1 Aşırı yükte koruma 59
8.2 Kısa devrede koruma 59
8.3 Farklı kriterlere göre kesit tayini 63
9. Gerilim düşümü hesabı 64
9.1 Üç ve tek fazlı a.a da gerilim düşümü hesabı 65
9.2 Doğru akımda gerilim düşümü hesabı 70
10. Elektrik tesislerinde seçicilik ve artçı (Back-up) koruma 74
11. Alçak gerilim elektrik tesislerinde topraklama 82
11.1 Adım gerilimi 83
11.2 Dokunma gerilimi 85
11.3 Temel Topraklama uygulaması 86
11.4 Koruma iletkeni kesit hesabı 89
11.5 Bir dairenin dağıtım panosu şeması 92
11.6 Koruma potansiyel dengeleme 93
11.7 Büyük bir tesiste koruma potansiyel dengeleme uygulaması 94
11.8 Merkezi topraklama sistemi 95
11.9 Yanlış uygulama ve hesaplar 98
11.10 YG ve AG sistemlerinde topraklama tesislerinin birleştirilmesi 112
12. Ölçümler 115
13. Ark hatalarına karşı koruma 116
14. Darbe koruma cihazları-SPD 119
15. TT sistemden TN sisteme geçiş 121
16. Elektromanyetik kirlilik 124
17. Yüksek gerilimde topraklama 128
17.2 Topraklama tesislerinin kurulması için parametreler 129
17.3 YG’de hata akımı hesapları 130
17.4 Yüksek gerilimde dokunma ve adım gerilimi hesabı 131
17.5 YG’de yıldız noktası topraklaması esasları 136
B 142
18. YG Proje çalışması 144
18.1 Topraklama hesapları 144
18.2 Kısa devre hesapları 148
18.3 Gerilimlerin hesaplanması 155
18.4 Excel programı ile YG’de topraklama hesabı 156
18.5 Gerilim düşümü hesapları 158
18.6 Şebeke kayıp hesapları 159
19. Proje düzenleme esasları ve uygulaması 160
19.1 Başlık 160
19.2 Vaziyet Planı 162
19.3 Yük Dağıtım Tablosu 165
19.4 Aydınlatma Esasları 166
19.5 Hesaplar 166
19.6 İletken Kesiti Hesapları 167
19.7 Topraklama ve potansiyel dengeleme planında yapılan hatalar 171
19.8 Kolon Şemaları 175
20. Proje hesapları 180
21. Tablolar yardımı ile proje uygulaması 195
22. Yanlış projeler 199
23. Üç fazlı sistemler 201
24. Kısaltmalar 207
25. Akım devreleri 208
26. Elektrikli arabalar 213
27. Pano ve basbar taşıma sistemleri tasarımı 214
28. AG proje çalışması 217
28.4 Kısa devre hesabı 219
28.6 Seçicilik analizi 220
28.7 Seçicilik eğrileri 221
29. Bir dairenin örnek açılım şemaları 226
30. Açılım şemalarının senelere göre değişimi 229
31. Formüller ve tablolar 232
32. Binalarda eş zamanlık katsayısı 239
33. Kablo ve iletkenlerin akım taşıma kapasiteleri 244
34. Sonuç ve öneriler 246
35. IEC 60364 Serileri 249
36. Kaynaklar 254
DİZİN 257
