“Diliniz yüreğinizdeki şeyi söylemiyor.”
Ahmet Mithat Efendi, Batılılaşma serüveninden geçen Osmanlı toplumundan iki tip sunmaktadır bize: Felâtun Bey ile Râkım Efendi. Kitap birbirinin zıddı olan bu iki kahraman üzerine kuruludur. Râkım Efendi, ne kadar tutumlu, bilgili ve aşırılıktan uzaksa Felâtun Bey de o kadar savurgan, cahil ve aşırılıkları seven bir tip olarak karşımıza çıkar. Böyle bir metnin ortaya çıkması yazar tarafından bilinçli bir tercihtir çünkü Tanzimat’ın ilk dönem yazarlarından olan Ahmet Mithat Efendi öncelikli olarak okuruna bir şeyler öğretmek, onları eğitmek isteyen bir yol izlemiştir. Böyle olunca da birbirinin zıddı iki tip ve başlarına gelenler; iyi, çalışkan ve yetinen insan ile kötü, tembel, yetinmez bir insanın hayat karşısında nelerle karşılaştıklarından hareketle dönemin okuru, yazar tarafından uyarılır.
