Fikir Çırpıntıları, Memmed İsmayıl'ın (Mehmet İsmail) Azerbaycan'da çeşitli dergilerde yayımlanmış yazıları ve hikâyelerinden derlenmiştir. Kitapta yer alan eserlerde yazarın dil, kültür ve edebiyat üzerine felsefi düşüncelerinin farklı izlerini görürüz; onun bütün eserlerine yansıyan vatan ve millet sevgisine bir kere daha şahit oluruz.
“...Türk Dünyası kocaman dallı budaklı bir ağaca benziyor. Bu ağacın kökleri Doğu Türkistan'a, Tanrı Dağlarına; gövdesi Orta Asya bozkırlarına; budakları Kafkaslara; çiçek açan dalları ise Anadolu topraklarına uzanır. Çiçekler budaksız, budaklar gövdesiz, gövde köksüz yaşayamaz. Bunu bizim bildiğimiz gibi düşmanlarımız da bilir. O nedenle de yabancı güçler zaman zaman Türk dünyasını parçalamaya çalışmış ve kısmen de olsa bunu başarmışlardır. Elimizi kaldırırız, elimiz kalkmıyor; kolumuzu kaldırırız, kolumuz...
Henüz yalnızca yüreğimiz yerindedir. Dünyanın sinir noktasında, göbeğinde bir tarafını kuzeyin gıpta soğukları, bir tarafını güneyin sıcak çöl hasedi çevreleyen Tanrı'nın bakış noktası eski Türk toprakları, sen neler çekmedin bu hava akımında? Acaba bize yurt verdiğinde, yuva seçtiğinde gözü arkasınca mı kalmış Allah'ın?”
