Gülnihal başlıca birkaç tem üzerine kurgulanmıştır. İktidar mücadelesi ve bunun etrafında gelişen olaylar, vatan sevgisi ve aşk temleri olayların akışında belirleyici rol üstlenmişlerdir.
Namık Kemal iktidar mücadelesi temiyle birlikte devrine ağır eleştiriler yöneltmiştir. İktidarı elinde tutan Kaplan Paşa, her ne kadar padişaha isyan eden bir sancak beyi olarak gösterilse de, o, aslında padişahın kendisidir. Metinde zalimliği, her şeyden haberdar olmasını sağlayan adamları ve korkaklığıyla vurgulanan Kaplan Paşa, yazarın devri ve rejimi eleştirmesi için önemli bir vasıta konumundadır.
