İÇTEN YANMALI MOTORLAR - PROF. DR. BEHÇET SAFGÖNÜL - PROF. DR. METİN ERGENEMAN - PROF. DR. H. ERTUĞRUL ARSLAN - PROF. DR. CEM SORUŞBAY
İçten Yanmalı Motorlarla ilgili konular Motorlar dersi adı altında zorunlu ders olarak çok eski yıllardan bugüne kadar Makina Mühendisliği Bölümü öğrencileri için verilmekte idi. Ülkemiz Otomotiv Sanayiindeki gelişmelere paralel olarak lisans ve yüksek lisans eğitiminde Otomotiv Programı açılması ile bu dersin önemi daha da artmıştır. Bu kitabın hazırlanmasındaki amaç, Lisans programında yetiştirilen Otomotiv Dalı öğrencilerine içten yanmalı motorlar hakkındaki temel bilgilerle donatılmak istenmesi yanında yeni teknik bilgilere de yer verilmek istenmesidir. Bu amaç doğrultusunda, temel bilgilerle birlikte yeni bilgilere de detaylı olarak yer verilmistir. Bu bilgilerle donatılacak öğrencilerimizden Otomotiv Sanayiinde çalışacak olanlarıda bilimsel çalışma ve araştırmalara daha cesaretle yaklaşması böylece araştırma ve geliştirmelere çalışamlarına daha fazla katkıda bulunması mümkün olabilecektir. Bu kitabın hazırlanmasında konuyla ilgili eskiye dayanan literatürden yararlanıldığı kadar mükün olduğunca yeni literatürden de yararlanılarak yeni ve modern motorlardan söz edilmeye çalışılmıştır. Kitabın öğrencilerimize faydalı olmasını diler yazım ve basım hatalarından kaynaklanan yanlışlar hakkındaki eleştiri ve önerilerinizi bekleriz.
İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER I SEMBOLLER mM ÖNSÖZ vi 1. İÇTEN YANMALI PİSTONLU MOTORLARIN GELİŞİMİ... 1 2. PİSTONLU MOTORLARIN İDEAL ÇEYRİMLERİ............................ 3 21. 2.2. GenelBilgiler.............................. Pistonlu Motorlarda Uygulanan İdeal Çevrimler mn 22.1. Sabit Hacimde Isı Girişli İdeal Çevrim... 2.2.2. Sabit Basınçta Isı Girişli İdeal Çevrim 2.3. İdeal 223. Çevrimlerin KarmaldealÇevrim...................... Isıl Verim Açısından Karşılaştırılması... mn 2.3.1. Çevrim Parametrelerine Göre Karşılaştırma... 2.3.2. Giren Isıların ve Sıkıştırma Oranının Aynı Olmasına Göre Karşılaştırma, 18 233. Atılan Isıların ve Sıkıştırma Oranının Aynı Olmasına Göre Karşılaştırına 19 23.4. Maksimum Basınç ve Sıcaklığın Aynı Tutulmasına Göre Karşılaştırma... 20 2.4. Uygulamadaki Değerlere Göre İdeal Çevrimlerin Verimleri ....................... 21 3. PİSTONLU MOTORLARIN TANIMI ve ÇALIŞMASI... 25 31. PistonluMotorlarınTanımı....................... mm e 25 3.2. İçten Yanmalı Pistonlu Motorların Çalışması... 29 32.1. Dört Zamanlı Motorlar 3.22. İki Zamanlı Motorlar 3.23. Dört ve İki Zamanlı Motorların Karşılaştırılması...............m 36 3.3. Gerçek Çevrimin İdeal Çevrimden Sapmaları............................ 38 4. YAKITLAR ve YANMA KİMYASI 4l. Yakıtlar... eee ma 4.1.1. Motorlarda Kullanılan Yakıtların Sınıflandırılması. 4.1.2. Motor Yakıtlarının Elde Ediliş Yöntemleri 4.1.3. Sıvı YakıtlarınGenelÖzellikleri.............................. 4.1.4. Yakıtlardan Motor Tipine Bağlı Olarak İstenilen Özellikler 42.YanmaKimyası.................................m mem 4.2.1. Stokiyometrik Yanma, Zengin ve Fakir Karışım 422. Yakıtın Isıl Değeri 4.23. Adyabatik Alev Sıcaklığı 4.24. Dissosiyasyon............................ m 4.2.5. Karışımın Isıl Değeri II 5. MOTORLARDA GERÇEK ÇEVRİM ZAMANLARI... 77 5I.EmmeZaman.......................... aa 51.1. EmmeveSüpürmeOlayları........................ nn 5.1.2. Emme ve Süpürme Olayının Parametreleri. 5.2.Sıkıştırma0Olayı........................ m am 52.1. SıkıştırmanınOluşması................. 5.22. SıkıştırmaOlayınınBüyüklükleri......................... men 5.2.3. Sıkıştırma Büyüklüklerini Etkiliyen Etkenler 53.YanmaOlayı............................ A. 53.1. Benzin Motorlarında Yanma 5.3.2. Dizel Motorlarında Yanma 54.Genişleme0Olayı............................... ma 135 5.5.EezozOlayı............................ a a 136 6. BENZİN MOTORLARINDA KARIŞIMIN OLUŞTURULMASI... 139 6ö.l.KarbüratörlüSistemler............................... man 139 6.1.1. Basit Karbüratörde Karışım Oranı Hesabı ..l4l 6.1.2. oMükemmcelKarbüratörüOluşturan Sistemler... 148 6.1.3. KarbüratörlüSisteminSakıncaları........................ 159 62.BenzinPüskürmeliSistemler.................. mn 161 6.2.1. Püskürtmeli SistemlerinFaydalarıveSakıncaları................................. 161 6.2.2. Benzin Püskürtmeli Sistemlerin Sınıflandırılmas.............................. 162 7. DİZEL MOTORLARINDA KARIŞIMIN OLUŞTURULMASI......................... 175 7.1.YakıtDonanmı...................... 0 mann 7.1.1. Püskürtme Pompaları... 7.1.2. Enjektörler..................... ie 7.13. YakıtBeslemePompası.................... nne 7.2. Dizel 7.14 Motorlarında Filtreler... maa Karışımın Oluşturulması. 72.1. Yakıt DemetininOluşmasi................................ m en 188 7.3. Damlacık Çaplarının Belirlenmesi... 189 74.DamlacıkDinamiği..................5.. mmm emma 194 7.55.DemetinYapısı..................... een emme use annsas sanan İmsan 195 7.6. Püskürtme Zamanının Ayarlanmas 7.7.PüskürtmeKanunu..................... ram m 7.8.YakıtDemetlerindeBuharlaşma Olayı... 7.9. Yanma Odası Geometrisinin Karışım Oluşumuna Etkileri 7.9.1. Direk Püskürtmeli Yanma Odaları 79.2. Bölünmüş Yanma Odaları KAYNAKLAR 217
