İNSAN
SÜRÜSÜ
TOPLUMLARIMIZ NASIL DOĞAR,
GELİŞİR VE DAĞILIR?
FORBES MUTLAKA OKUNMASI GEREKEN KİTAPLAR LİSTESİ, 2020
KIRKUS 2019 YILININ EN İYİ KİTAPLARI LİSTESİ
Huzur içinde uçağının saatini bekleyen yabancılarla dolu bir havaalanı hayal edin. Şimdi bu havaalanını insanlar yerine şempanzelerle doldurun; büyük bir panik olacaktır, hatta bir katliam yaşanması büyük olasılıktır. Peki neden biz insanlar, hiç tanımadığımız insanlarla dolu bir kafeye girdiğimizde şempanzeler gibi öldürücü bir öfkeyle etrafa saldırmıyoruz? Neden insanlar, iki yüzden fazla üyeye sahip topluluklar hatta uluslar oluşturabilen omurgalı tek hayvandır? Tanımadığımız insanlarla nasıl uyum içinde yaşıyoruz? Evrimi anlama yolunda bu soruların anlamı nedir?
Antropologlar, nasıl uyum içinde birlikte yaşadığımız sorusuna yanıt aramak için uzun süre şempanzeleri incelediler. Psikologlar farklı şempanze gruplarının birbirlerinin alanlarına girmeleri durumunda neden saldırganlaştıkları, hatta ölesiye savaştıkları konusunu biyolojimizin sosyal gruplaşmamızın büyüklüğüne katı bir sınır çizdiğini söyleyerek geçiştirdiler. Mark W. Moffett, dikkatleri başka bir yöne, karıncalara çeviriyor. Moffett’a göre karınca toplumunda her birey yabancı olmasına rağmen karıncalar, birlikte uyum içinde olağanüstü başarılar elde eder.
Biyolog Mark W. Moffett, yerleşik paradigmayı sarstığı bu eşsiz çalışmasında toplumları birbirine bağlayan sosyal uyum süreçlerini açıklamak için psikolojinin, sosyolojinin ve antropolojinin bulgularından yararlanarak kimlik ve anonimlik arasındaki gerilimin toplumların doğuşunu, gelişimini ve dağılışını nasıl tanımladığını araştırıyor. İnsan Sürüsü, bu anonim toplumlara hayat veren ilkeleri damıtıyor ve insanların, grup kimliğini belirleyen giyim, jest, aksan, inanç gibi ortak özelliklere dayanarak nasıl etkileşimde bulunduklarını ortaya çıkarıyor.
Tüfek, Mikrop ve Çelik ve Çöküş kitaplarından aldığı bayrağı daha da ileri taşıyan İnsan Sürüsü, toplumların doğasını kavramaya yönelik yeni bir bakış açısı getiriyor. Yabancı düşmanlığının grup kimliği krizi yarattığı bir dönemde Moffett, insan toplumlarını doğuran, bu toplumların medeniyet kurmasına neden olan ve insanlığı parçalayan güçlere yönelik bir açıklama sunuyor.
“Bir gecede Silikon Vadisi devleri hâline gelen garaj start-up’larıyla dolu bir çağda yaşıyoruz. İnsanın tarihsel yolculuğunu, avcı ve toplayıcı takım toplumlarından küreselleşmiş dünyamıza kadar düşündüğümüzde, bu tür ölçeklendirmeler sönük kalıyor. Bugün bir drone çalıştıran düğmeye bastığımızda bir kıta uzaktaki bir yabancıyı öldürebilir veya ‘Şimdi bağış yap’ yazan bir düğmeye bastığımızda bir yabancıyı kurtarabiliriz. İnsan Sürüsü kitabında Mark Moffett, insan toplumlarının bu şekilde ölçeklendirilmesinin bilimini ve bunun olası olmayan evrimsel sonuçlarını gösteriyor… İzlediği disiplinler arası yöntem ve kılı kırk yaran bilimsel yaklaşımıyla İnsan Sürüsü, düşündürücü sonuçlara ulaşmış.”
ROBERT M. SAPOLSKY, DAVRANIŞ KİTABININ YAZARI
“Homo sapiens, fiziksel olarak birkaç kişiyle olan kişisel ilişkilerle sınırlı görünen küçük bir grup sosyal hayvandır. Bununla birlikte insan teknolojileri şimdi bu sayılara bağlı varoluşsal tehditler oluşturduğundan insanlık milyarlarca toplumla başa çıkmak için mücadele ediyor. İnsan Sürüsü kitabında Mark Moffett, bu kritik durumun biyolojik köklerine ve kültürel evrimine ilgi çekici bir genel bakış açısı sunuyor.”
PAUL R. EHRLICH, MODERN ÇENELER KİTABININ YAZARI
“Moffett, bir 19. yüzyıl kâşifinin ruhuna sahip; âdeta Darwin ve Wallace’ın peşinden dolaşan bir doğa bilimci gibi.”
EDWARD O. WILSON
“Toplumların neden en eski atalarımızdan bu yana insan deneyiminin temel bir parçası olduğuna dair iyi araştırılmış bir eser. Jared Diamond’ın Çöküş: Toplumlar Başarısızlığı ya da Başarıyı Nasıl Seçerler? ve Yuval Harari’nin Hayvanlardan Tanrılara Sapiens: İnsan Türünün Kısa Bir Tarihi hayranları için şiddetle tavsiye edilir.”
LIBRARY JOURNAL
“İnsan Sürüsü, toplumsal varoluşumuza ilişkin muhtemelen en doğru, en kapsamlı, en özgün açıklamayı sunuyor. Açık ve net bir şekilde söylemek isterim ki okurken kafanızda oluşan soruların tamamına yanıt bulabildiğiniz çok çok iyi yazılmış bir eser.”
ELIZABETH MARSHALL THOMAS
“İnsan Sürüsü, bir biyolog tarafından yazılmış, düşünen her okuyucuyu büyülemesi gereken ve hem psikologlar hem de sosyal bilimciler tarafından ciddiye alınmayı hak eden bir kitaptır.”
ROY BAUMEISTER
“‘Nasıl bir belaya bulaştığımızı’ anlamak isteyenler için enfes bir okuma.”
AMY TAN, NEW YORK TIMES
“Merak uyandırıcı ve büyüleyici bir çalışma.”
THE FINANCIAL TIMES
“İnsan Sürüsü, harika bir kitap… Moffett ise risk alan bir yazar.”
THE NEW STATESMAN
“Karıncalar konusunda tanınmış bir uzman olan Moffett, karıncaların karmaşıklık bakımından insan toplumlarına rakip olan sistemleri nasıl yarattıklarına dair düşündürücü açıklamalar yapmış. Ayrıca farklı tür karıncaların karşı karşıya gelmeleri durumunda bu karıncaların (tıpkı insan ırkı gibi) toprağın altında cereyan eden bir savaşta nasıl bir cengâverlik gösterdiklerini de ayrıntılarıyla ortaya koymuş. Bir daha asla bir karıncaya aynı gözle bakamayacaksınız.”
FINANCIAL TIMES
“Sürükleyici bir çalışma... İnsanın evrimi ve toplumlarımızın oluşumu hakkında dâhiyane çıkarımlarla dolu bir eser.”
KIRKUS REVIEWS
“Moffett, insan toplumlarını hayvanlar âleminin bağlamına oturtarak harikalar yaratıyor. Bu güzel çalışma, temelde insan toplumlarını merak eden herkes için muhteşem bir kaynak.”
PUBLISHERS WEEKLY
“Dünyanın dört bir yanında insanların ve hayvanların tarih boyunca yarattığı toplumların büyüleyici davranış kalıplarını ve yapılarını inceleyen baştan çıkarıcı bir tarih turu.”
NATURE
“İnsan Sürüsü; biyolojinin, psikolojinin, sosyolojinin, ekonominin, tarihin ve felsefenin zorlu patikalarında gezinerek dikkate değer bir entelektüel seviye ortaya koymakla kalmıyor, geleceğin araştırmacıları için de birçok soruyu gündeme getiriyor.”
HUGH DESMOND, QUARTERLY REVIEW OF BIOLOGY
“Muhteşem bir yetenek gösterisi.”
DONALD JOHANSON
“Olağanüstü! Mark Moffett’ın bilgi birikimini takip etmek ve karıncalardan Michael Corleone’ye birkaç saniye içinde giden zihinsel yolculuklara çıkmak inanılmaz.”
ISABELLA ROSSELLINI
“‘Gruplaşma eğilimimiz insanlık tarihini şekillendiriyor.’ Daha doğru nasıl ifade edilebilir ki! Moffett’ın kitabı, çok sayıda bireysel failin nasıl bir toplum hâline geldiğinin geniş kapsamlı ve son derece ilginç bir analizini sunuyor. Son zamanlarda okuduğum başka bir kitap yok ki bu kitap kadar nöronlarımı patlatmış olsun.”
MAHZARIN BANAJI
“Elinizde, çoğu sezgiye aykırı olan inanılmaz fikirlerin yer aldığı bir çalışma tutuyorsunuz. Mark Moffett’ın hayvan toplumlarıyla ilgili şaşırtıcı hikâyeleri, insan şehirlerinin geleceğinin karıncalar tarafından önceden bildirildiğine beni ikna etti. Siz de bu konudaki fikrinizi değiştirmek istiyorsanız bu manifestoyu okuyun derim.”
KEVIN KELLY
“Geçen çeyrek yüzyılda, Tüfek, Mikrop ve Çelik ve Hayvanlardan Tanrılara Sapiens gibi epik kitapların başını çektiği bir Büyük Tarih türü ortaya çıktı. Mark Moffett’ın İnsan Sürüsü kitabı kader anlayışımızı değiştireceği gibi kim olduğumuza, buraya nasıl geldiğimize ve nereye gittiğimize dair bilgimizi güncelliyor. Büyük resimdeki yerimizi daha net görmemizi sağlayan bu tür kitaplardan bir liste oluşturulacak olsa, Moffett listenin başlarında yer alırdı. Birileri söyleyemiyor ama birazdan, anıtsal öneme sahip bir eser okuyacaksınız.”
MICHAEL SHERMER
“Derinlemesine araştırılmış (son notlarda binden fazla kitap ve dergiye atıfta bulunuyor) ve esprili bir dille yazılmış olan İnsan Sürüsü, disiplinler arası bir güç gösterisi sunuyor... Moffett, farklı hayvan türlerinin toplumlarını, insanın atalarını ve bugünün insanlarını anlamak için geniş bir entelektüel tuvali araştırıyor.”
THE SUN
MARK W. MOFFETT, Smithsonian Enstitüsü’nde araştırmacı bilim insanı ve Harvard Üniversitesi’nde Evrimsel Biyoloji bölümünde araştırma görevlisidir. National Geographic dergisine düzenli olarak yazılar yazmaktadır. Pek çok ödülün yanı sıra Yale Poynter Gazetecilik Bursu, Harvard Üniversitesi Bowdoin Ödülü ve Explorers Club Lowell Thomas Üstün Hizmet Madalyası kazanmıştır. Moffett, doktora derecesini aldıktan sonra Karşılaştırmalı Zooloji Müzesi’nde küratör ve İnsan Evrimi Bölümü’nde araştırma görevlisi olarak görev yaptı. Kaliforniya Üniversitesi, Omurgalı Zooloji Müzesi’nde misafir öğretim üyesi olarak katkıda bulundu. Smithsonian Ulusal Doğa Tarihi Müzesi’nde araştırmalarına devam eden Moffett, İnsan Sürüsü kitabı için Duke Üniversitesi’ndeki Ulusal Evrimsel Sentez Merkezi’nden burs almıştır.
