Makine Tasarımı Temel İlkeler / Prof. Dr. Tezcan Şekercioğlu

Barkod: 9789755116778
Marka: Birsen Yayınevi
Kategori: Makine Mühendisliği
%20indirim
600,00 TL
480,00 TL

Hızlı Gönderi

Güvenli Alışveriş

İade ve Değişim

ÖNSÖZ

Enerji üretebilen, dönüştürebilen, iletebilen veya enerji kullanarak yararlı iş yapabilen teknik sistemler, makine olarak adlandırılmaktadır. Çevremizde görmüş olduğumuz her makine, çeşitli makine elemanlarının belirli kurallar ve bir sistematik dahilinde bir araya getirilmesiyle oluşmuştur. Bu elemanlar veya mekanizmalar vasıtasıyla tasarımdan istenilen fonksiyon yerine getirilmektedir.

Tasarım kelimesinin sözlükteki karşılığı, ilk taslak, çizim ve dizayn olarak belirtil- mektedir. Tasarım, yaşamın her alanında moda tasarımından endüstriyel ürünlerin tasarımına kadar geniş bir uygulama alanı bulmuştur. İyi bir makine tasarımcısı olabilmek için, mühendislik eğitimi sırasında verilen Teknik Resim, Statik, Malzeme, Mukavemet, Makine Elemanları gibi derslerin iyi kavranmış olması gerekmektedir.

Kitap kapsamında, makine tasarımı hakkında temel kavram ve ilkeler verilmeye çalışılmıştır. İlk iki bölümde tasarıma genel bir giriş yapılarak, şekillendirme kuralları ve boyutlandırma üzerinde durulmuştur. Döküm, talaşlı imalat, kaynaklı imalat ve mil-göbek bağlantıları tasarım açısından incelenmiş, dikkat edilmesi gereken kurallar açıklanmıştır. Yataklama şekilleri üzerinde durulmuş ve çok sayıda örnek ile desteklenmiştir. Cıvata bağlantıları, hafiflik, korozyon, sızdırmazlık ve maliyet gibi farklı açılardan tasarım aşamalarında dikkat edilmesi gereken hususlar ele alınmıştır. Teknik elemanlara ve öğrencilere daha geniş bir bakış açısı kazandırabilmek için dişli kutuları, taşıma sistemleri, hidrolik-pnömatik silindirler, takım tezgâhları vb. genel tasarım örnekleri verilmiştir. Komple makine tasarımı örneği olması amacıyla iki kademeli planet redüktörün hesapları ve çizimleri bölüm olarak kitaba dahil edilmiştir. Son iki bölümde, makine tasarımında sıklıkla kullanılan ek çizelgeler ve malzeme mukavemet değerleri, özet bilgi şeklinde yer almıştır. Sanayi uygulamalarındaki tasarım, üretim ve kontrol için gerekli kapsamlı ve güvenilir veriler, ilgili güncel EN, TSE vb. standartlardan ve katalog- lardan temin edilmelidir.

2018 baskısından sonra kitabın 2. baskısı yapılmıştır. Öğretim üyelerinden, sanayiden ve mezun öğrencilerden gelen öneriler doğrultusunda şekil, kavram ve yazım hataları düzeltilmeye çalışılmıştır.

Kitap içinde bulunan şekiller, AutoCAD ve SolidWorks ortamlarında çizilmiştir. Teknik resimlerin çizilmesi ve metnin yazılması işlemlerinde katkısı olan herkese ayrıca kitabın 2. baskısını gerçekleştiren Birsen Yayınevi’ne çok teşekkür ederim. Kavram ve yazım hatalarının tarafıma bildirilmesinden memnuniyet duyarım. Kitabın öğrencilere, mekanik tasarım mühendislerine ve teknik elemanlara faydalı olmasını dilerim.

Prof. Dr. Tezcan ŞEKERCİOĞLU

Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Kınıklı Yerleşkesi / DENİZLİ e-posta: [email protected]

Ocak 2023, Denizli

İÇİNDEKİLER
1 MAKİNE TASARIMINA GİRİŞ 1

1.1 Tasarım Aşamaları 1

1.2 İhtiyaç Listesinin Hazırlanması 2

1.3 Tasarım Çeşitleri 4

1.4 Tasarımlardaki Gelişmeler 5

1.5 Makine Tasarımında Temel İlkeler 6

1.6 Uygulama: Ashby Yaklaşımı ile Malzeme Seçimi 16

2 ŞEKİLLENDİRME VE BOYUTLANDIRMA 24
1. 2.1 Şekillendirmeyi Etkileyen Faktörler 24
2. 2.2 Norm Seriler 25
3. 2.3 Farklı Şekillendirme ile Aynı Fonksiyonu Gerçekleştirme 26
4. 2.4 Boyut Toleransları 30
5. 2.5 Geometrik Toleranslar 35
6. 2.6 Tolerans Belirtilmemiş Boyutlarda Uygulanması Gereken Sapmalar44
7. 2.7 Yüzey Kalitesi 45
8. 2.8 Tolerans-Yüzey Kalitesi İlişkisi 50
3 DÖKÜM AÇISINDAN TASARIM 52
3.1 Döküm Tasarımlar 52
3.2 Döküm Tasarımlarda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 52
3.3 Döküm Tasarımlara Ait Örnekler 68
3.3.1 Döküm Kutu ve Gövdeler 68
3.3.2 Döküm Dişli Çark ve Kasnaklar 70
3.3.3 Döküm Yataklar 72
3.3.4 Diğer Döküm Parçalar 73
4 TALAŞLI İMALAT AÇISINDAN TASARIM 74
4.1 Tasarımda Talaşlı İmalat 74
4.2 Tasarımda Talaşlı İmalat Açısından Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 75
5 KAYNAKLI İMALAT AÇISINDAN TASARIM 89
5.1 Kaynaklı Tasarımlar 89
5.2 Kaynak Kabiliyeti 90
5.3 Kaynaklı Tasarımlarda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 92
5.4 Teknik Resimlerde Kaynak Sembollerinin Kullanılması 100

5.5 Kaynaklı Tasarım İmalat Resimleri 104

6 MİL-GÖBEK BAĞLANTILARININ TASARIMI 111
6.1 Giriş 111
6.2 Mil-Göbek Bağlantıları 111
6.3 Mil Tasarımında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 115
6.4 Göbek Tasarımında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 118
7 YATAKLAMA AÇISINDAN TASARIM 122
7.1 Yatakların Sınıflandırılması 122
7.2 Rulman Sembolleri ve Gösterimi 127
7.3 Yataklama Tasarımında Önemli Hususlar 128
7.4 Rulmanlı Yataklarda Montaj Toleransları 128
7.5 Rulmanların Sabitlenmesi 132
7.6 Yataklama Şekilleri 134
7.6.1 Sabit-Serbest Yataklama 134
7.6.2 Ayarlanabilir Yataklama 137
7.6.3 Serbest-Serbest (Yüzer) Yataklama 140
7.7 Rulmanların Eksenel Yataklanması 141
8 CIVATA BAĞLANTILARININ TASARIMI 143
8.1 Cıvata Bağlantıları 143
8.2 Cıvata Bağlantılarının Tasarımında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar144
9 HAFİFLİK AÇISINDAN TASARIM 152
9.1 Hafiflik 152
9.2 Hafiflik Açısından Tasarımlarda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 153
10 KOROZYON AÇISINDAN TASARIM 161
10.1 Korozyona Giriş 161
10.2 Korozyon ve Çeşitleri 162
10.3 Korozyon Açısından Tasarımlarda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 165
11 SIZDIRMAZLIK AÇISINDAN TASARIM 171
11.1 Giriş ve Sınıflandırma 171
11.2 Kullanılan Polimer Malzemeler 172
11.3 Radyal Sızdırmazlık Elemanları 174
11.4 O-Ring Halkaları 179
11.5 Diğer Sızdırmazlık Elemanları 181

12 MALİYET AÇISINDAN TASARIM 184
12.1 Giriş 184
12.2 Fonksiyon-Maliyet İlişkisi 185
12.3 Üretim Yöntemi-Maliyet İlişkisi 186
12.4 Farklı Birleştirme Yöntemi-Maliyet İlişkisi 189
12.5 Üretim Hacmi-Maliyet İlişkisi 192
13 GENEL TASARIM ÖRNEKLERİ 194
13.1 Giriş 194
13.2 Dişli Kutuları (Redüktörler) 195
13.3 Taşıma Sistemleri 207
13.4 Hidrolik ve Pnömatik Silindirler 209
13.5 Takım Tezgâhları 212
13.6 Farklı Makine Tasarımları 216
13.7 Hatalı Tasarımlar 222
14 PLANET REDÜKTÖR TASARIMI 227
15 EK ÇİZELGELER 260
16 MALZEME MUKAVEMET DEĞERLERİ 299