MİMAR VE MÜHENDİSLER İÇİN TEMEL TASARI GEOMETRİ – Ali Düzgün
ÖNSÖZ
Tüm Mühendislik dallarında olduğu gibi, Mimarlık mesleğinde ve bu mesleğin kazandırılması safhasında temel öge, zihin geliştirilmesi, böylece düşünme, tasarlama ve tasarımlama yeteneğinin sağlıklı bir yapıya kavuşturulması olmalıdır.
Mimari Uygulamalara yönelik tasarım süreci; düşünme, analiz yapabilme, senteze ulaşabilme ve oluşturulan sentez bütününün yapıma esas anlatım ve uygulama resimlerini hazırlayabilirler olgusunu kapsar. Tasarlanan Mimari elemana ait biçimlerin oluşmasında, bu mimari biçime esas geometrik elemanların tüm özelliklerinin; birbirleriyle olan ilişkilerinin tam olarak bilinmesi ve çok değişik konumlar için problemlerin çözülebilme yeteneğinin geliştirilmesi gerekecektir.
“Temel Tasarı Geometri" adı altında hazırlanan bu kitapta, boyutlandırılmış Mimari Teknik Resim çizimlerine geçmeden önce, tasarı geometrinin temel elemanları; nokta, doğru, düzlem, cisim hakkında gerekli bilgiler verilmiştir. Bütün ilişkiler, konumlar ve problemler ele alınmış, değişik yöntemler kullanılarak, bulunan çözümlerle düşünme ve tasarlama gücünü arttıracak zihni gelişmelere olanak sağlanmıştır.
Üç boyutlu uzay biçimlerinin izdüşüm metodu yolu ile bir düzlem resmine dönüştürülmesi ve çözümlerinin yapılabilmesi, öğretilmeye çalışılmıştır.
Çeşitli eğitim kurumlarından, çok değişik öğrenim alarak, Mimarlık veya bu gibi eğitimleri yapmak üzere başvurmuş öğrencilerimizin, tasarlama ve zihni gelişme yönünden oldukça dikkatli eğitilmeleri, seçtiği mesleğe sağlıklı bir biçimde hazırlanmaları ana amaç olmalıdır. Önceleri tüm Mühendislik dallarında ve Mimarlık eğitiminde matematik hocaları tarafından verilen Tasarı Geometri dersleri, zamanla bu konuda ihtisaslaşmış Mimar ve Mühendis kökenli hocalar tarafından yürütülmeye başlanmıştır. Böylece ilgili mesleklere daha fayda getirebilecek müfredatlar hazırlanabilmiştir. Özellikle Mimarlık eğitiminde tasarım sürecinin ilk ve temel sorunu olarak bilinen; tasarlama, algılama ve üçüncü boyut kavramlarının gelişmesinde Tasarı Geometrinin rolü önemlidir. Bunun dışında tüm Mimari anlatım resimlerinin (Mimari Teknik Resim, Aksonometrik ve Konik Perspektifler) hazırlanabilmesi için gerekli bilgilerin temelini teşkil eder.
Bu konuda karşılaşılan problemlerin çözüm yöntemlerini kapsayan bu kitapta, tasarımda kullanılabilecek değişik yüzey tipleri, oluşumlarındaki ana geometrik elemanlar ve epürleri verilerek tasarıma da faydalı olunmaya çalışılmıştır,
Tüm öğrencilerime, mimarlık ve mühendislik mesleğine hazırlanma aşamalarında ve eğitim sonu meslek yaşamlarında yararlanabilmeleri ümidi ile, gelişmelerine katkıda bulunabilme huzuru içinde başarılar dilerim.
Ali DÜZGÜN
25.2.1988
İÇİNDEKİLER
İZDÜŞÜM OLGUSU TANIM ve TARİFLER
Tasarı Geometri ve İzdüşümün Tarifi
İzdüşüm Çeşitleri Paralel
İzdüşümler Konik İzdüşümler
EŞLENİK DİK İZDÜŞÜMLER (MONGE METODU)
İzdüşüm Düzlemleri İzdüşüm Bölgeleri
Kot, Aralık ve Uzaklık
Epür Resminin Oluşumu
NOKTA
Noktanın İzdüşümleri
İzdüşüm Bölgesinde Bulunan Çeşitli Noktalar Birinci Bölgede Noktanın İncelenmesi ve Epürü
İkinci Bölgede Noktanın İncelenmesi ve Epürü Üçüncü Bölgede Noktanın İncelenmesi
Epürü Dördüncü Bölgede Noktanın İncelenmesi ve Epürü Özel ve Yarı Özel Konumlu Noktalar'
Kotlan Aralıklarından Farklı Büyüklükteki Noktalar (Gelişi Güzel Noktalar)
Kotları Aralıklarına Eşit Olan Noktalar (Yarı Özel Noktalar.)
İzdüşüm Düzlemlerinden Birine Çakışık Kotu yada Aralı; ı (0) Olan Noktalar (Özel Noktalar)
Her İki İzdüşüm Düzlemine Çakışık
Her İki İzdüşüm Düzlemine Çakışık Kotları = Aralıkları = 0 Olan Noktalar (Yer Eksenine Ait ı-î oktalar)
DOĞRU
Doğrunun Tarifi ve İzdüşümleri
Doğrunun Karakteristikleri
Doğrunun İzdüşümleri
Doğrunun İzleri Doğrunun Eğim Açıları
Doğrunun Eğim Açılarının ve Gerçek Boyunun Belirlenmesi
Doğrular İçin Yatırma Kaldırma Metodu
Çeşitli Doğrular ve Epürlerinin Çizimi
Özel Konumlu Doğrular
Yarı Özel Konumlu Doğrular
Gelişi Güzel Konumlu Doğrular
Doğru ve Noktanın Birbirleri İle Konumları (Doğru - Nokta İlişkisi)
Doğru ve Nokta Uzayda Birbirleri İle 2 Konumda Bulunabilir
Doğrunun Noktaya Olan Mesafesinin Bulunması
Doğruların Birbirleri İle Değişik Konumlan (Doğru - ,Doğru İlişkisi)
Paralel Konumlu Doğrular Aykırı Konumlu Doğrular
Kesişen Doğrular
DÜZLEM
Düzlemin Tanımı ve Karakteristikleri
Düzlemin İzdüşümleri
Düzlemin İzleri
Düzlemin Yatay İzi
(Düzlemin (0) Kotlu Yatay Doğrusu)
Düzlemin Düşey İzi
(Düzlemin (0) Aralıklı Alın Doğrusu)
Kesişen Değişik Konumlu Doğrular ve Oluşan Düzlemlerin İzleri Düzlemin Eğim Açıları
Düzlemin Yatay Eğiminin Bulunması
Düzlemin Düşey Eğiminin Bulunması
Çeşitli Konumdaki Düzlemler
Özel Konumlu Düzlemler
Yarı Özel Konumlu Düzlemler
Gelişi Güzel Konumlu Düzlemler
Düzleme Ait Gerçek Büyüklüklerin Bulunması
Düzlem İçin Yatırma Kaldırma Metodu Düzlem ve Noktanın Birbirleri İle Konumlan (Düzlem - Nokta İlişkisi)
Nokta Düzlemin Yüzeyindedir Nokta Düzlemin Dışındadır Düzlem ve Doğrunun Birbirleri İle Konumları (Dü;:!em - Doğru İlişkisi)
Doğru Düzleme Paraleldir (0//R)
Doğru Düzleme Paralel Değildir (Düzlemi Deler) Düzlemlerin Birbirleri İle Konumları (Düzlem - Düzlem İlişkisi)
İki Düzlem Birbirine Paraleldir İki Düzlem Birbirini Keser
Kesişen İki Düzlem Arasındaki Açı (Ölçek Açı)
YÜZEYLERİN GENEL TANIMI ve OLUŞTURDUKLARI CİSİMLER
Düzlem Yüzeyler
Eğiklikli Yüzeyler
Tek Eğrilikli Yüzeyler
Çift Eğrilikli Yüzeyler
Değişik Eğrilikli Yüzeyler
CİSİMLER
Düzlem Yüzeyli Cisimler Prizmatik Cisimler (Prizmalar)
Piramitsel Cisimler (Piramitler)
Düzlem ve Eğri Yüzeyli Cisimler
Konisel Yüzeyli Cisimler (Koniler)
Silindirik Yüzeyli Cisimler (Silindirler)
Dönel Yüzeyli Cisimler (Küresel Yüzeyli) Cisimlerin İzdüşümleri Özel Konumlu (Yatay, Alın ve Profil) Düzlemlere Oturan Cisimlerin İzdüşümlerinin Bulunması
Yarı Özel Konumlu (Uç, Düşey, Yer Eksenine Paralel ve Yer Ekseninden Geçen) Düzlemlere Oturan Cisimlerin İzdüşümlerinin Bulunması
Gelişi Güzel Düzleme Oturan Cisimlerin İzdüşümlerinin Bulunması
Cisimlerin Nokta İle İlişkileri
Prizma Yüzeyindeki Nokta
Piramit Yüzeyindeki Nokta
Silindir Yüzeyindeki Nokta
Koni Yüzeyindeki Nokta
Küre Yüzeyindeki Nokta
Cisimlerin Doğrular İle Konumları (Cisim-Doğru İlişkisi)
Prizmayı Delen Doğrunun Delme Noktasının Bulunması
Piramiti Delen Doğrunun Delme Noktalarının Bulunması
Silindiri Delen Doğrunun Delme Noktalarının Bulunması
Koniyi Delen Doğrunun Delme Noktalarının Bulunması
Küreyi Delen Doğrunun Delme Noktalarının Bulunması
İsimlerin Düzlemlerle Kesilmesi ve rakesitlerin Bulunması Prizmanın Düzlemle Kesilmesi
Piramidin Düzlemle Kesilmesi Silindirin Düzlemle Kesilmesi
Koninin Düzlemle Kesilmesi
Kürenin Düzlemle Kesilmesi
Cisimlerin Açınımları
Prizmanın Açınımı
Piramidin Açınımı
Silindirin Açınımı
Koninin Açınımı
Kürenin Yaklaşık Açınımı
KAYNAKLAR
