ÖNSÖZ
Endüstriyel otomasyon teknolojisindeki hızlı değişim, bu konudaki eğitim ve yayınların da aynı hızda güncelleştirilmesini gerektirmektedir. Birinci basımı Mayıs 1999, altıncı basımı 2010 yılında yayımlanan bu kitap, teknolojik yenilik ve gelişmelere bağlı olarak yeniden düzenlenerek sunulmaktadır.
Kitap 6 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde genel PLC özellikleri ve programlama dilleri tanıtılmış ve anahtarlama devrelerinin gerçekleştirilmesine ilişkin program örnekleri verilmiştir. Ayrıca, bu bölümde birçok PLC’de geçerli olan IEC 61131-3 standardına ilişkin veri türleri, temel mantıksal işlem komutları, standart fonksiyon ve fonksiyon blokları tanıtılmıştır.
Bölüm 2’de S7-1200 PLC ailesinin donanım ve işletim özelliklerine değinilmiş, bellek alanları, erişim adresleri bellek yönetimi, program komutları, programın yazılması, yüklenmesi ve yürütülmesi gibi konular örnekler verilerek anlatılmıştır.
Bölüm 3’te temel endüstriyel kumanda devreleri tanıtılmış ve bu tür devrelerin işletme güvenliği de göz önüne alınarak PLC ile gerçekleştirilmesi durumunda yapılması gereken işlemler ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Bu bölümde endüstriyel uygulamalarda sıkça karşılaşılan bazı uygulamalara ilişkin, sezgisel yaklaşımla tasarlanan bazı çözümler de verilmiştir.
Bölüm 4’te endüstriyel kumanda devrelerinin tasarımına ilişkin çeşitli yöntemler tanıtılmış ve tasarım süreci açıklanmıştır. Kombinasyonel, eşzamanlı ve eşzamansız ardışıl devre tasarım yöntemlerinin kullanımını gerektiren çeşitli uygulama örnekleri verilerek geçerliliği ve etkinliği değerlendirilmiştir. Ayrıca, bu bölümde, ayrık olay sistemlerine ilişkin otomat modeline dayanan bir yöntem de tanıtılmış ve kolay uygulanabilir etkin bir yöntem olduğu çeşitli uygulama örnekleri verilerek gösterilmiştir. Bu yöntemler ile bir kumanda sisteminin tasarımına ilişkin ifadeler mantıksal fonksiyonlar biçiminde elde edilmektedir. Tasarlanan uygulamalara ilişkin bu ifadelerin, standart (IEC 61131) PLC dilleri (LAD, FBD, SCL gibi) kullanılarak SIMATIC S7-1200 ailesi PLC ile nasıl gerçekleştirildiği gösterilmiştir. Ancak, elde edilen bu mantıksal v i
fonksiyonların standart PLC dillerindeki ifadesi aynı olduğundan tüm standart PLC dilleri ile programlanabilen diğer firmaların PLC modelleri için de geçerlidir. Kitaptaki birçok örnek basit düzenlemelerle diğer PLC modellerine kolayca uyarlanır ve uygulanabilir.
Bölüm 5’te kesmeli çalışma ve yüksek hızlı sayıcılar konusu ele alınmıştır. Kitabın daha önceki basımlarında SIMATIC S7-200 ailesi PLC’ler için geçerli olan bu konu büyük ölçüde değiştirilerek, yeni nesil SIMATIC S7-1200 ailesi PLC’lere göre yeniden düzenlenmiştir.
Geri beslemeli kontrol sistemlerinin S7-1200 ailesi PLC’ler ile gerçeklenmesine ilişkin konular Bölüm 6’da ele alınmış ve bu bölümde analog verilere erişim, iki konumlu kontrol, oransal kontrol, PID kontrol ve sayısal benzetim gibi konular ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Ayrıca bu bölümde, endüstride yaygın olarak karşılaşılan bazı süreçler için PID parametrelerinin bulunmasına ilişkin kolay uygulanabilir ifadeler verilmiş ve bu ifadelerin nasıl kullanıldığı örnekler verilerek açıklanmıştır.
İTÜ Elektrik-Elektronik Fakültesi Kontrol ve Otomasyon Mühendisliği Bölümü ile Siemens Otomasyon ve Kontrol Sistemleri Eğitim Bölümü arasında sürdürülen bir eğitim etkinliği çerçevesinde, endüstriyel otomasyon sistemlerinin gerçekleştirilmesinde kullanılan donanımlar ve uygulama alanları konusundaki güncel bilgiler, hem öğrencilerimize hem de endüstriyel kuruluşlarımızdan gelen teknik elemanlara kurs, seminer ve yayın gibi etkinliklerle aktarılmaktadır. Laboratuvar ortamında 20 yıldır sürdürülen bu çalışmaların ürünü birçok yayın yapılmıştır. Yeniden güncelleştirilerek yayımlanan bu kitap da bu ürünlerden biridir.
Bu yapıtın tüm meslektaşlarıma ve öğrenci arkadaşlarıma yararlı olmasını diler, bu konudaki çalışmalarıma destek veren, öneri, eleştiri ve değerlendirmeleri ile çalışmalarımı yönlendiren meslektaşlarım ve öğrenci arkadaşlarıma; Endüstriyel Otomasyon Laboratuvarının geliştirilmesi konusundaki çalışmaları başlatan Sayın Murat S. Oral ve Zeynel Erdoğan’a, kitabın basımını yapan Birsen Yayınevi çalışanlarına teşekkür ederim.
Salman Kurtulan
----------
İÇİNDEKİLER
BÖLÜM 1
ENDÜSTRİYEL OTOMASYON 1
BÖLÜM 2
BÖLÜM 3
TEMEL KUMANDA UYGULAMALARI
BÖLÜM 4
TASARIM YÖNTEMLERİ
BÖLÜM 5
KESMELİ ÇALIŞMA
BÖLÜM 6
KONTROL UYGULAMALARI
KAYNAKÇA
EKLER
DİZİN
