Safahat, görünüşte 7 ayrı kitaptan oluşmaktadır. Ama o, bir bütündür. Safahat’a bütünlük kazandıran ise, bizi biz kılan, ciddi anlamda imandan beslenen idealizmin terbiyesinde oluşmuş değerler ile çözülüşün girdabında yaşanan hayat karmaşasının karşı karşıya gelmesi, daha yerinde bir ifadeyle, çatışmasıdır.
Safahat’taki her manzume, hatta uzun manzumelerde dahi kendi içinde bir bütünlük manzarası arz eden her parça bu çatışmanın bir yönünü ifade eder.
Bu bakımdan Safahat, ne manzum hikâyelerden oluşan bir kitap, ne bir şiir mecmuası, ne bir roman, ne de başka bir eserdir. O, Safahat’tır. Yani türünün özellikleri yalnız kendi içindedir ve orijinaldir; kendi kültürüne ve iklimine bağlı, dürüst, mes’uliyet duygusu yüklü, son derece duyarlı ve samimi, vatan sevgisi ile dolu olan Mehmed Akif Ersoy’un arzu, istek, şikâyet, haykırış, keder, sevinç, ideal gibi zihnî ve kalbî hallerinin ifadesi edebî bir metindir.
Bu metne bir tür adı bulmak mecburiyeti varsa, ya ona 20. yüzyıl başlarında iki kültür dairesinin birleşme noktasında ortaya çıkan, kaidesi kendi içinde bir Destan veya eserin isminden hareketle Safahat demek yerinde olur. Bu eser, taşıdığı değer, uyandırdığı akislerle böyle bir değerlendirmeyi fazlasıyla hak etmiştir.
