TALAŞ KALDIRMA BİLİMİ VE TEKNOLOJİSİ CNC TAKIM TEZGAHLARI VE ÜRETİM OTOMASYONU PROBLEMLERİ – Mustafa Akkurt
Önsöz
İnsanların maddi ihtiyaçlarını karşılamak için yapılan üretim, aynı zamanda Ülke ekonomisinin temelini oluşturmaktadır. Bunun nedeni tüm insan faaliyetlerinden yalnızca üretim, katma değer sağlayan bir faaliyettir. Üretim ne kadar bol, çeşit, ucuz ve kaliteli olursa, Ülke insanların yaşama standardı o kadar daha yüksek olur. Küreleşmiş ekonomik ortamında rekabeti sağlamak için üretim: yüksek prodüktivite ve verimlilik (bol ürün),istenilen kalite ve bu kaliteyi sabit tutmak, en kısa zamanda ve düşük maliyetle üretmek ve esneklik gibi özelliklere sahip olması gerekir.
Üretimin itici gücü teknoloji ve bunun temeli bilimdir. Üretim biliminin ve teknolojisinin başlıca uğraş alanı, üretime yukarıda gösterilen özellikleri kazandırmaktır. Bu hususta 1950’lerde CNC tezgahların ve bilgisayarların ortaya çıkması üretim alanında bir devrim yaratmış, üretimde esnek (programa dayalı) otomasyon sağlamış ve bu sayede iletişim, ulaşım, tıp, savunma, bilimsel araştırma v.b. gibi insan faaliyetlerinin tüm alanlarında inanılması güç gelişmelere katkısı olmuştur. Sanayileşmiş batı ülkelerinin politik ve ekonomik güçleri, bu çeşit üretim teknolojilerine sahip olmalarından ileri gelmektedir.
Üretimde bilimsel ve teknolojik gelişmeler üretim alanının en karmaşık ve zor olan talaş kaldırma alanında başlamış ve bu alanda hızlı bir gelişme göstermiştir. Talaş kaldırma üretimi pahalı, diğerlerine göre prodüktivitesi daha düşük olmasına karşın, en yüksek kalitede ve her çeşit ürün yapabilme özelliğine sahiptir. Yürütülmesi için yoğun ve bilimsel bir teknolojik bilgi istemektedir.
Ülkemizde genelde üretimin bilim ve teknolojik bilgilere dayanmadığı, bu nedenle verimsiz ve katma değeri düşük olduğu ve üretim yolu ile kayda değer bir sermaye birikimi sağlayamadığı dikkate alarak, talaş kaldırma üretimi ile ilgili bu kitabın başlıca amacı, Kitap aynı zamanda Üniversite ve Yüksek Okul öğrencilerine Ders Kitabı olarak ve üretim alanında çalışan Mühendis ve Teknisyenlerinin bilgilerini tazelemek ve yeni teknolojik gelişmeler hakkında bilgi vermek için hazırlanmıştır.
Kitap: Genel Konular; İşleme Kalitesi, Parça ve Takım Malzemeleri, Kesme Sıvıları; Tornalama; Frezeleme; Planya-Vargelleme, Broşlama ve Testere ile Kesme; Vida
ve Dişli Çarklarda Diş Açma; Taşlama ve Diğer Yüzey İşleme Yöntemleri; Teknolojik Tasarım ve Talaş Kaldırma Ekonomisi; Üretim Otomasyonu olmak üzere toplam on bölümden oluşur. Tüm bölümler en son bilimsel ve gelişmiş teknolojilerin etraflı incelenmesinin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır.
Yukarıdaki satırlar kitabın 1. baskısının Önsöz’üne aittir. Tamamen gözden geçirilmiş kitabın 2. baskısında, son altı yılımı daha yoğun bir şekilde geçirdiğim üretim çevrelerinden edindiğim bazı izlenimlerimi aktarmak istiyorum. Ülkemizde CNC tezgah ve CAD-CAM sistemlerinin oldukça yaygın bir şekilde kullanılmasına karşın, talaş kaldırma üretimi birkaç istisna dışında hala ampirik yöntemlerle yürütülmektedir. Ampirik yöntem bilim esaslarına göre değil de, görsel algılama ile edinilen kişisel tecrübeye dayanmaktadır. Üreticiler CNC tezgahı veya CAD-CAM sistemini aldıkları firmanın kısa süreli ve oldukça sınırlı olan eğitimiyle yetinmektedirler. Aldıkları bilgileri daha sonra kendi çabalan ile geliştirmeye çalışmamaktadırlar. Bu nedenle Ülkemizde var olan CNC-CAD-CAM sistemlerinin yapabilecekleri işlem kapasitesinin yalnızca %25-%30 arasında kullanmaktadırlar. Buna bağlı olarak Türkiye teknolojik açıdan, gelişmiş Ülkelerin teknolojik seviyesine yaklaşmak için bir hamle yapamamaktadır.
Bu hamle ancak üretimde bilimsel esasların yaygın bir şekilde kullanılması ile yapılabilir. Bu amacın gerçekleştirilmesinde yardımcı olmak için, sunduğum kitabın 2. baskısında da, 1. baskısında olduğu gibi bilim ve teknolojik bilgi seviyesi yüksek tutulmuş olup, bu hususta yeni gelişmeler de ilave edilmiştir.
Kitabın baskısında bana yardımcı olan Birsen kitapevi Yöneticilerine ve Personeline burada teşekkür ederim.
Kitabın tüm okurlarıma yararlı olmasını dilerim.
Prof. Dr. Mustafa AKKURT
Sevgili torunum, Yasemin Kaya’ya hayat boyu en içten sağlık, mutluluk ve başarılar dileklerimle
İÇİNDEKİLER
GENEL KONULAR
Genel bilgiler
Üretim
Makine İmalat Yöntemlerinin Sınıflandırılması
Talaş Kaldırma Prosesi
Nümerik Kontrollü Tezgahlar
CAD-CAM sistemleri
Talaş Kaldırma Prosesinin Esaslar
Takımın Ortogonal Modeli
Talaşın Oluşumu
Talaş Kaldırma Faktörleri
Isı Oluşumu, Takım Aşınması Ve Takım Ömrü
Kesme kuvvetleri ve Gücü
Parça İşleme Zamanı
İŞLEME KALİTESİ, TAKIM VE PARÇA MLAZEMELERİ, KESME SIVILARI
İşleme Kalitesi
Esaslar
Boyut Kalitesi
Şekil Kalitesi
Yüzey Kalitesi
İşleme Kalitesini Etkileyen Faktörler
Kesici Takımlar ve Malzemeleri
Özellikleri ve Sistematiği
Takım ve Hız Çelikleri
Sert Metaller (Senterlenmiş Karbürler)
Seramikler, Sermet, CBN Ve PCD
Parça Malzemeleri
Parça Malzemelerinin Sistematiği
Talaş Kaldırma Özellikleri
Kesme Sıvıları
Özellikleri Ve Sınıflandırılması
Kesme Sıvıların Çeşitleri
Kesme Sıvılarının Seçimi
İşlemin Esası ve Tezgahları
Esaslar
Torna Tezgahları
Talaş Kaldırma Faktörleri
Torna Takımlarının Geometrisi
Kesme Koşulları
Talaş Kaldırma Kuvvetleri
Kesme ve Tezgah Gücü
Tornalamada Esas İşleme Zamanı ..
Takımların Seçimi
Talaş Kaldırma Faktörlerinin Seçimi .
İç Tornalama
Esaslar
İç Tornalamanın Özellikleri
Parça ve Takım Tutturma Sistemleri
Parça Tutturma Sistemleri
Takımların Tutturulması
Sayısal Uygulama
FREZELEME
Esaslar, Tezgahlar ve Takımlar
Esaslar
Freze Tezgahları
Freze Takımları
Talaş Kaldırma Faktörleri
Takım Geometrisi Ve Açıları
Kesme Ve İlerleme Hızları
Talaş Boyutları
Kesme Kuvvetleri ve Güçü
Esas İşleme Zamanı
Talaş Kaldırma Faktörlerin Seçimi ...
T akımlar Ve T utturma Sistemleri
Takımlar
Parça Tutturma Sistemleri
Sayısal Uygulamalar
DELİK İŞLEME
İşlemin Özellikleri Ve Tezgahlar
İşlemin Özellikleri
Tezgahlar
Delik Delme ve Genişletme
Takım Geometrisi ve Açıları
Talaş Kaldırma Faktörleri
Spiral Matkapla Delik Genişletme
Talaş Kaldırma Faktörlerinin Tayini
Takımlar, Takım ve Parça Tutturma Sistemleri
Takımlar
Takım ve Parça Tutturma Sistemleri
Derin Delik Delme
Diğer Delik İşleme Yöntemleri
Delik Genişletme
Raybalama
Delik Başı Açma
İşlemler
Sayışa! Örnekler
PLANYA-VARGELLEME, BROŞLAMA VE TESTERE İLEKESME
Planya-Vargelleme
İşlemin Özellikleri ve Tezgahlar
Talaş Kaldırma Faktörleri
Dikey Planyalama
Broşlama
İşlemin Özelliği ve Tezgahlar
. Talaş Kaldırma Faktörleri
Sayısal Uygulamalar
Testere ile Talaş Kaidıma
İşlemin Özelliği ve Tezgahlar
Talaş Kaldırma Faktörleri
Sayısal Uygulama
VİDA VE DİŞLİ ÇARKLARDA DİŞ AÇMA
Vida Açma
Vidaların Özellikleri
Vida Açma Yöntemleri
Tornalama ile Vida Açma
Kılavuz ile Vida Açma
Frezeleme ile Vida Açma
Pafta ile Vida Açma
Vidaların taşlanması
Sayısal Uygulamalar
Dişli Çarklarda Diş Açma
Dişli çarkların özellikleri
Siiindirik dişlerde diş açma yöntemleri
Konik dişlilerde diş açma yöntemleri
TAŞLAMA VE DİĞER YÜZEY İŞLEME YÖNTEMELERİ
Taşlama
Esaslar, Tezgahlar ve takımlar (taşlar)
Taşlama esasları ve teorisi
Dış Siiindirik taşlama
Düzlem (Satıh) Taşlama
taşlama Küveti ve Gücü
Taşlama İşlemleri
Sayısal Uygulamalar
Çok İnce Talaş Kaldırma İşlemleri
Honlama
İnce honlama
Lepleme
TEKNLOJİK TASARIM VE TALAŞ KALDIRMA EKONOMİSİ
Teknolojik Tasarım
Üretim ve Üretim Teknolojisi
Proses Planlaması
Proses Planlama Örnekleri
Talaş Kaldırma Ekonomisi
Esaslar
Maksimum Prodüktivite Kriteri
Parça Maliyeti
Parça Maliyetlerinin Hesaplanması
Minimum Maliyet Kriteri
Maliyet Esasına Göre Tezgah ve Teknolojilerin Seçimi Sayısal Uygulamalar
ÜRETİM OTOMASYONU
Üretim Sistemlerinin Gelişmesi
Takım Tezgahlarının Gelişmesi
Üretim Sistemlerinin Gelişmesi
Üretimde Otomasyon
Otomasyonun Esaslar ve Uygulamalar!
Otomasyonun Esasları
Rijit Otomasyon
Nümerik Kontrollü Tezgahlar
Tezgahların Çalışma Esasları
Programlama Esasları
Programlama Örnekleri
CNC Tezgahlarının Yapısı
Esnek Üretim Otomasyonu
Esaslar
Uygulamalar
Üretimin Bilgisayarla Entegrasyonu
