Batılı misyonerler yüzyıllar boyunca bu bölgede araştırma yapmışlar, değişmeyecek gerçekleri şaşılacak duruma getirmişler, arkasından gelenler ise, bir öncekileri delil göstererek, konuları içinden çıkılamaz biçime sokmuşlardır. Yanlışları düzeltmesi gereken Türk bilim adamlarının çoğu ise yabancıların dümen suyuna girmişlerdir. Bu bölge ile ilgili çalışmalar; yanlışın doğru, doğrunun da genel yanlış kabul edildiği bir bataklığa saplanmıştır. Trabzon ve çevresi konusunda araştırma yapan batılı bilim adamlarının pek çoğu, abesle iştigal ederek, çalışmalarını özellikle 1462'den başlatıp, bütün enerjilerini bu tarihten sonra Hristiyanların din değiştirme konusuna harcamışlardır. Hâlbuki Hazar Denizi'nin kuzeyinden gelen Türkleri, ellerine İncil'i vererek nasıl Hristiyanlaştırdıklarını araştırırlarsa gerçekleri daha kolay kavrayacaklardır.
