ÖNSÖZ
Nesnelerin birbiri ile iletişim içinde olacağı “Endüstri 4.0”ın daha verimli hayata geçirilmesi için ülkeler, kurumlar ve kişiler yoğun bir çaba içindeler.
Birçok teknolojik gelişmenin içinde olamamış ve yakalamakta zorlanan ülkenin bireyleri olarak biz de bundan sonraki gelişmelere katkıda bulunmak, hatta önderlik edebilmek için edindiğimiz bilgi ve tecrübeleri paylaşmak zorundayız.
Çünkü bilgilerin paylaşıldığı oranda, gelişmeler daha yüksek bir ivme ile gerçekleşir.
Eğitimin ana hedeflerinden birisi de bilgi paylaşımı ile nitelikli iş gücünü artırarak daha az emek ve maliyetle kaliteyi artırmak ve verimi yükseltebilmektir. Kitaplarda bu amaca ulaşmada kullanılan temel bileşenlerden birisidir.
Özetle bizlerin özenle hazırladığı bu kitapların amacı, ister öğrenim aşamasındaki ister üretimin içindeki kullanıcılara daha bilinçli ve verimli olmalarına katkıda bulunmaktır.
Daha önceki baskılarda ikisi bir arada olan “TIA PORTAL İLE OPERATÖR PANEL VE SCADA PROGRAMLAMA” kitabımızı, kullanım kolaylığı ve maliyet açısından “OPERATÖR PANEL” ve “SCADA” olarak iki ayrı kitaba dönüştürdük.
Bütün kitaplarımda belirttiğim gibi, kitaplarım tamamen amatör çalışmamın sonucudur. Eksik ve hatalar olabilir, bu nedenle affınıza sığınıyorum. Sizlerin uyarıları ve bizim alandaki tecrübelerimizin artması ile sonraki baskılarda daha sağlıklı kitaplar oluşturma amacındayım. Olumlu ve olumsuz uyarılarınızı lütfen [email protected] ile bana iletiniz.
Daha çok sayıda ve daha kaliteli kitapların hazırlanması dileklerimle…
SAYGILARIMLA
YAVUZ EMİNOĞLU
Hayatımın tadı, kızım Yıldız Zeynep ve eşim Belgin’e
"Ülkemiz içinde uygar düşüncelerin, çağdaş ilerlemelerin bir an yitirmeksizin yayılması ve gelişmesi gerektir. Bunun için bütün bilim ve fen adamlarının bu konuda çalışmayı bir namus borcu bilmesi gerekir."
-Mustafa Kemal ATATÜRK
İÇİNDEKİLER
1. SCADA’YA AİT GENEL KAVRAMLAR ..................................................................... 9
A. SCADA’DA PLC/RTU SEÇİMİ ........................................................................ 11
B. “REMOTE TERMINAL UNIT” (RTU) ............................................................... 12
C. SCADA’NIN KULLANIM ALANLARI ................................................................ 15
2. WINCC YAZILIMI, SCADA VE PLC BAĞLANTI PROTOKOLÜ .............................. 16
3. PROJENİN RUNTİME OLARAK ÇALIŞTIRILMASI ................................................. 20
A. “WINCC RUNTIME START” İLE ÇALIŞTIRMA ............................................... 20
B. “SIMULATION” PROGRAMI İLE RUNTİME ÇALIŞMA ................................... 24
4. PROJENİN BAŞKA BİLGİSAYARDA ÇALIŞTIRILMASI ........................................ 25
5. RUNTIME EKRANINA AİT TEMEL DÜZENLEMELER ............................................ 29
A. ÇİZİM EKRANINI KULLANMA ........................................................................ 31
B. EKRAN OBJELERİNİ DÜZENLEME ............................................................... 34
1) “I/O FIELD” ALANININ KULLANIMI ............................................................. 34
2) BUTONA GÖREV ATAMA .......................................................................... 35
3) OBJE RENGİ DEĞİŞTİRME ....................................................................... 36
4) TAG DEĞERİNE BAĞLI OLARAK METİN DEĞİŞTİRME............................ 37
5) “CHECK BOX” VE “OPTION BUTTONS” .................................................... 40
C. EKRAN GÜNCELLEME (UPDATE) SÜRESİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ ............... 40
6. SAYISAL DEĞERLERİN İZLENMESİ ...................................................................... 41
A. SAYISAL DEĞERLERİN “I/O FIELD”LERLE İZLENMESİ ............................... 41
B. SAYISAL DEĞERLERİN SKALA EDİLMESİ ................................................... 42
C. BAR OBJESİ YARDIMI İLE SAYISAL DEĞER İZLENMESİ ............................ 43
D. TAG DEĞERİNİN FORMULE EDİLMESİ ........................................................ 45
E. BİR OBJE ÖZELLİĞİNİN BAŞKA BİR OBJE ÖZELLİĞİNE TAŞINMASI ......... 46
7. SCADA’DA GENEL RENK VE STİL AYARLARI ..................................................... 47
8. EKRANLAR ARASI GEÇİŞ ..................................................................................... 51
A. BUTON İLE EKRAN DEĞİŞTİRME ................................................................. 51
B. EKRAN İÇİ EKRAN DEĞİŞTİRME (SCREEN WINDOW) ............................... 52
9. MENÜ VE ARAÇ DÜĞMELERİ OLUŞTURMA ........................................................ 54
10. ANİMASYON KULLANMA ...................................................................................... 63
11. SCADA’DA GRAFİK VE TABLO OLUŞTURMA ...................................................... 67
A. “FT” GRAFİK OLUŞTURMA ........................................................................... 67
B. VERİ TABLOLARI İLE ÇALIŞMA .................................................................... 71
C. TABLO OLUŞTURMA..................................................................................... 74
D. “FX” GRAFİK OLUŞTURMA ........................................................................... 76
12. TIA PORTAL SCADA İLE REÇETE KULLANIMI .................................................... 77
13. REÇETE SORGULAMA (RECIPE QUERIES) ......................................................... 87
14. KULLANICI TANIMLAMA (ŞİFRE ATAMA) ............................................................ 93
A. PROJE AÇILIŞINA ŞİFRE ATAMA ................................................................. 93
B. RUNTIME EKRANINDA KULLANICI TANIMLAMA ......................................... 96
15. RAPOR OLUŞTURMA ........................................................................................... 100
16. VERİ KAYDETME .................................................................................................. 107
17. “FACEPLATE” OLUŞTURMA ............................................................................... 112
18. SCADA’DA ALARM SİNYALLERİNİN İŞLENMESİ ............................................... 123
A. SCADA ANA EKRANINDA ALARM TAKİBİ .................................................. 129
B. ALARMLARIN FİLTRELENMESİ .................................................................. 131
C. SCADA’DA “LOOP IN ALARM” EYLEMİ ....................................................... 132
19. SİSTEM HATALARININ (SYSTEM DIAGNOSTICS VIEW) TAKİBİ ....................... 133
20. “FACEPLATE” VE VERİ TİPİ (PLC DATA TYPES) KULLANMA ......................... 136
A. PLC PROGRAMINDA “PLC DATA TYPES” OLUŞTURMA .......................... 136
B. SCADA PROGRAMINDA “FACEPLATE” OLUŞTURMA .............................. 139
C. FACEPLATE’İN “PLC DATA TYPES” İLE BAĞLANMASI ............................. 141
D. “FACEPLATE” EKRANINDA BİR DEĞİŞİKLİK YAPILMASI .......................... 142
21. “SCREEN WINDOW” VE “TAG PREFIX” KULLANIMI ......................................... 144
A. PLC PROGRAMI .......................................................................................... 144
B. SCADA PROGRAMI ..................................................................................... 146
22. “PRODIAG” YAPILANDIRMASI ............................................................................ 153
23. SCADA EKRANINDA “GRAPH” VE PLC KODLARI İZLEME .............................. 162
24. TIA PORTAL SCADA İLE “SERVER-CLIENT” UYGULAMASI ............................ 170
A. “SERVER-CLIENT” YAPISI .......................................................................... 170
B. PROJE OLUŞTURMA .................................................................................. 171
C. PROJENİN “CLIENT” BİLGİSAYAR ÜZERİNDE ÇALIŞTIRILMASI .............. 180
D. “SIMATIC WINCC RT”NİN GÖREV ÇUBUĞUNDAN ÇALIŞTIRILMASI........ 182
E. “SIMATIC SHELL” PROGRAMI YARDIMI İLE “SERVER-CLIENT” TAKİBİ ... 182
25. “WEB NAVIGATOR” UYGULAMASI .................................................................... 184
A. “WEB NAVIGATOR SERVER” ...................................................................... 184
B. PROJE OLUŞTURMA .................................................................................. 186
C. “WEB NAVIGATOR CLIENT” ........................................................................ 189
26. OPC İLE SCADA HABERLEŞME .......................................................................... 195
A. “OPC SERVER” PROGRAMI NEDİR? .......................................................... 195
B. “KEPServerEX5” OPC PROGRAMLAMA YAZILIMI ...................................... 196
C. TIA PORTAL SCADA’NIN OPC ÜZERİNDEN HABERLEŞMESİ .................. 205
D. TIA PORTAL HMI’IN “OPC” ÜZERİNDEN HABERLEŞMESİ ........................ 207
27. TIA PORTAL WINCC’DE “C” KODLARI İLE ÇALIŞMA ....................................... 209
28. EK KONULAR........................................................................................................ 224
A. BASİT ÇİZİM OBJELERİ .............................................................................. 224
1) BORU ÇİZİM GRUBU ............................................................................... 224
2) BAĞLANTI ÇUBUĞU (CONNECTOR) ...................................................... 225
B. METİN OBJELERİ ........................................................................................ 227
1) DÜZENLENEBİLİR METİN ALANI (EDITABLE TEXT FIELD) ................... 227
2) LİSTE KUTUSU (LIST BOX) ..................................................................... 228
3) AÇILIR MENÜ (COMBO BOX) .................................................................. 229
4) ONAY KUTUSU (CHECK BOX) ................................................................ 230
5) OPSİYON KUTULARI (OPTİONS BUTTONS) .......................................... 231
29. TIA PORTAL SCADA’DA ÖZEL FONKSİYONLAR ............................................... 232
A. FARE İMLECİ İLE KONUM KONTROLÜ ...................................................... 232
1) KÜTÜPHANE OBJESİ ÜZERİNDE FARE İMLECİ KONTROLÜ ................ 232
2) “CONTROL” OBJELERİ ÜZERİNDE FARE İMLECİ KONTROLÜ ............. 234
3) FARE İMLECİNİN “C” KODLARI İLE KONTROLÜ .................................... 235
B. BÜYÜTEÇ ORANINA BAĞLI OLARAK GÖRÜNÜRLÜK DEĞİŞİMİ .............. 240
C. İKİ EL KONTROL .......................................................................................... 245
D. OBJE-EKRAN BÜYÜKLÜĞÜ DEĞİŞTİRME ................................................. 247
1) OBJE BÜYÜKLÜĞÜ DEĞİŞTİRME ........................................................... 247
2) EKRAN BÜYÜKLÜĞÜ DEĞİŞTİRME ........................................................ 249
E. “VBSCRIPT” İLE BİR DOSYA ÇALIŞTIRMA ................................................. 252
Bu kitabın yazımındaki katkılarından dolayı,
ANIT OTOMASYON,
Ahmet ÖZVATAN
Yusuf ŞENERGÜN
ve N. Gürol ALTUNOK’a
Teşekkür ediyorum
