Türkiye'deki milliyetçilik fikrinin öncüsü sayılan Gökalp'in Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak çalışması, milliyetçilik fikri ile dini barıştırma çabasının ürünü olarak görülmektedir. Ziya Gökalp bu eserinde Osmanlı Devleti'nin yıkılmasını engellemek için öne sürülen üç büyük fikir akımı hakkında görüşlerini bildirmiştir. Kendisi Türkçülük düşüncesini benimsemiştir.
Türkçülüğün Esasları isimli kitabına Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak kitabı öncü olmuştur. İttihat ve Terakki Cemiyeti döneminin temel eseri, "Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak" , cumhuriyet döneminin temel eseri ise "Türkçülüğün Esasları" kabul edilir.
Bu kitap, Gökalp'in Balkan Savaşları'ndan sonra çeşitli mecralarda yayımladığı düşünce yazılarından oluşmaktadır.
