Bu çalışmada, ulus devlet ve federalizme ilişkin literatürdeki mevcut görüşler detaylı şekilde incelenmiş ve özellikle ana akım çerçevesinde ortaya konulan kavram ve kuramlar yöntemsel açıdan eleştirilmiştir. Bu eleştiri çerçevesinde, söz konusu kavram ve kuramlar başka yöntemlerle ele alınarak, ana akımın kabullerinden oldukça farklı sonuçlara ulaşılmıştır.
Temel yöntemsel farklardan birisi, ulus devlet ve federalizm arasındaki ilişkinin merkezilik ve adem-i merkezilik ekseninde incelenmesidir. Bir diğer önemli fark ise ana akımın retrospektif yaklaşımı yerine tarihsel olgulara dayalı bir inceleme yönteminin benimsenmesidir.
Bu zeminde yapılan inceleme sonucunda, modern devlet ve ulus devlet terimlerinin farklı tarihsel olguları işaret ettiği, ayrıca, ulus devlet teriminin, tarihsel ve olgusal bir dayanağa sahip olabilmesi için, kapitalist ekonomik merkezileşmeye sahip devlet yapıları için kullanılması gerektiği ortaya konulmuştur.
Diğer taraftan, federalizmin ABD örneğinden hareketle incelenmesi sonucunda, literatürdeki yaygın kanının aksine, federalizmin adem-i merkezileşme değil, kapitalist ekonomik merkezileşme sonucunda ortaya çıktığı açıklanmıştır.
Sonuç olarak, hem ulus devletin hem de federalizmin, kapitalist ekonomi çerçevesinde ortaya çıkmış olması karşısında, aralarındaki ilişkinin bir zıtlık teşkil etmediği, aksine, federalizmin, ulus devletin görünümlerinden birisi olduğu ortaya konulmuştur.
