İmam-ı Gazali'nin yaşadığı devirde İslam aleminde siyasi ve fikri bakımdan büyük bir kargaşalık hüküm sürüyordu. Bağdat'ta Abbasi halifelerinin hakimiyeti zayıflamaya yüz tutmuştu. Bunun yanında Büyük Selçuklu Devletinin sınırları genişliyor ve nüfuzu artıyordu. İmam-ı Gazali bu devletin büyük hükümdarları Tuğrul Beyin Alparaslan'ın, ve Melik Şahın devirlerini yaşadı. Melik Şahın kıymetli veziri Nizamülmülk, hem savaş meydanlarında zaferler kazanıyor, hem de o zamanın parlak ilim ocakları olan İslam üniversitelerini açıyordu.
İmam-ı Gazali 23 yaşındayken doğuda Hasan Sabbah ve adamları sapık yollardan olan İsmailiyye fırkasını yaymaya çalışıyorlardı. Mısır'da Şii Fatımi Hanedanı çökmeye başlamış Avrupa'da ise Endülüs İslam Devleti gerilemeye yüz tutmuştu. Mukaddes toprakları Müslümanlardan almak için ilk Haçlı seferleride İmam-ı Gazali zamanında başlamıştı. Bunlardan birincisi olan Haçlı seferine katılan Haçlılar Anadolu Selçuklu Hükümdarı Birinci Kılıç Arslan'ın üstün gayret ve kahramanlıklarına rağmen 600 binden 50-40 bine düşmek pahasına da olsa Anadolu'yu geçmiş Torosları aşmış Antakya'yı ve bir yıl sonra da Kudüs'ü ele geçirmişlerdi. (1096)
