Saramago’nun isimsiz kentine musallat olan, nasıl geldiği, nasıl yayıldığı belli olmayan körlük; geldiği gibi bir gün kendiliğinden gider ve kent halkının tamamı bir anda yeniden görmeye başlar. Körlüğün kendiliğinden ortadan kalkmasının nedeni, görmeye başlayan insanların kendilerini bozan, kör eden şeyin sistem olduğunu anlamaları ve o nedenle yeni bir düzen kurmaya karar vermeleridir. Bunu da ismini bilmediğimiz göz doktorunun, yine ismini bilmediğimiz karısı şu sözleriyle ifade eder: “…Bütün kötülük bir düzen kuramamış olmaktan kaynaklanıyor; her binada, her sokakta, her semtte bir düzen kurulması gerek, bir hükümet gerek,” dedi karısı, “Bir düzen, bedende belirli düzeni olan bir yapı, bu düzeni koruduğu sürece hayatta kalıyor, ölüme gelince, bu, düzenin bozulmasının getirdiği sonuçtan başka bir şey değil, bir körler toplumu yaşamını sürdürebilmek için nasıl bir düzen kurabilir, örgütlenerek, örgütlenmek bir bakıma görmeye başlamak demektir, haklısınız…”
Kıssadan hisse: Bakmak, görmek değil; sadece seyretmektir. Görmek ise sorgulamak, itiraz etmek, yorumlamak, muhakeme etmek, anlamak, karar vermek, örgütlenmek ve uygulamaktır.
