Tüm dünyada büyük yankı uyandıran ve uluslararası çoksatanlar listesinde zirvedeki yerlerini koruyan Tüfek, Mikrop ve Çelik ile Çöküş kitaplarında Jared Diamond, medeniyetlerin yükselişlerine ve çöküşlerine yönelik kavrayışımızı altüst etmişti. Şimdi, bu anıtsal serinin üçüncü kitabında ise bazı ulusların, daha ziyade kişisel travma ile başa çıkmak için kullanılan bir yöntem olan tercihli değişimi uygulayarak krizlerin üstesinden nasıl başarılı bir şekilde geldiklerini açıklıyor.
Diamond, yakın geçmişe yaptığı bu sürükleyici yolculuğunda, altı ülkenin nasıl hayatta kaldığını karşılaştırmalı olarak ele alıyor: Tuğamiral Perry’nin donanmasının Japonya’nın dış dünyaya açılmasındaki etkisi neydi? Sovyetlerin Finlandiya’yı işgali nelere mal oldu? Şili’nin acımasız Pinochet rejimi nasıl bir tahribat yarattı? Endonezya’daki kanlı darbe ve karşı darbenin sonuçlarıyla nasıl yüzleşildi? İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Almanya ve Avustralya nasıl bir dönüşüm sürecine girdi?
Muhtelif zamanlarda bu altı ülkenin beşinde bizzat yaşamış ve onların dillerini öğrenerek kültürlerine nüfuz etmiş olan Diamond, bu ulusların yürek sızlatan nev-i şahsına münhasır tarihlerini bizzat tespit ediyor. Bu uluslar; sorumluluk almak, acılarıyla yüzleşmek ve diğer ulusların deneyimlerinden yararlanmak gibi yöntemleri kullanarak farklı düzeylerde olsa da krizlerle başa çıkabildiler.
Gelmekte olanı gören Diamond, Birleşik Devletler’in, Japonya’nın ve dünyanın mevcut krizlerle başa çıkıp çıkamayacağını sorguluyor. Sahi, geçmişten ders alabilir miyiz?
Diamond’ın tüm kitaplarına derinlemesine damga vuran tarihe, coğrafyaya, biyolojiye ve antropolojiye bir de psikolojik boyut ekleyen Yükseliş, bütün ulusların ve bireylerin büyük zorluklara nasıl cevap vereceğini etkileyen faktörleri ortaya koyuyor. Sonuç mu? Kapsamlı ama kişisel deneyimlerin öne çıktığı bir destan…
“Ulusların krizlerle nasıl başa çıktığına dair merak uyandıran aydınlatıcı bir yolculuk... Bu yolculuğun mevcut küresel krizimizi bir bütün olarak ele almamıza yardımcı olabileceğini düşünüyorum.”
YUVAL NOAH HARARI
“İnanılmaz... Jared’in yazdığı her şeyin hayranıyım… Yükseliş de dünyamızın karşılaştığı sorunların üstesinden gelebileceğimize olan inancımı artırdı.”
BILL GATES
“Jared Diamond yine yaptı yapacağını: İnsanın destanında bir başka nükteli, özgün ve sürükleyici bölüm... Zor zamanlar geçiriyoruz ve Diamond hayati dersler vermeye devam ediyor…”
STEVEN PINKER
“Krizdeki ulusların toplumlarının krize nasıl tepki verdiğini ortaya koyan ve göz kamaştırıcı, dikkat çekici kişisel deneyimlerin hikâyesi olan Yükseliş, ulusların baskıya maruz kalıp büyük yıkımlar karşısında nasıl hayatta kalacaklarını daha fazla öğrenmeye zorlandığı bugün, bilhassa okunması gereken nadide bir eser. Hayır inanmıyorum; yoksa siz hâlâ okumadınız mı?”
PAUL EHRLICH
“Jared Diamond’ın her yeni kitabı, eşine az rastlanır hoş bir hediye olagelmiştir. Kitaplarının her birini, tek bir mozaiğin parçasıymışçasına okurum. Diamond’ın kitaplarının, yaşamak ayrıcalığına nail olduğumuz gezegenimizi derinlemesine incelememiz için ihtiyacımız olan kavrayışı ve açıklığı sağladığına inanırım. Bu nedenle her bir kitabının, bu büyüleyici mozaiğin parçalarını kenetleyen bir aurasının olduğunu söylemeliyim. Tüm bu olgular çerçevesinde değerlendirdiğimde Yükseliş, hem krize neden olan hem de ivedilikle buna direnç gösteren siyasal ve psikolojik güçlerin neler olabileceği, bireylerin ve ulusların nasıl olup da benzer travmaları yaşayabildiği ve yaşadığımız dünyanın geleceğiyle ilgili neler yapabileceğimiz konusunda çıkarılacak derslerle doludur. Diamond’ın dil öğrenmeye yönelik olağanüstü kabiliyeti; kişisel ve ulusal çok sayıda dramatik yükselişe bizzat tanıklık edecek zihinsel ve fiziksel olarak yoğun bir yolculuğa çıkmasına olanak tanırken, hayatı boyunca karşılaştığı kültürlere nüfuz etmesine ve onları yaşamasına da katkıda bulunmuştur. Deneyimlerini şefkatli bir yürekle, keskin bir gözle ve dikkat çekici bir kalemle tartması, Diamond’ı, tüm vicdani değerlerini ortaya koyan insanlığın zorluklara karşı verdiği mücadelenin usta bir gözlemcisi haline getirdi. Bu mahir ve zarif kitap için kendisine minnettarım.”
DIANE ACKERMAN
“Jared Diamond zamanımızın... hayır hayır tartışmasız tüm zamanların en derin düşünürlerinden ve en güvenilir yazarlarından biridir ve Yükseliş ile, ulusal krizlerin dünyanın dört bir yanına yayıldığı bir zamanda uluslardaki tarihsel krizleri analiz etme konusundaki önsezileriyle de bunu bir kez daha kanıtlamıştır. Yükseliş, yükseliş deneyimini yaşayan birçok ülkeyi bilen Diamond’ın okurlarla kendi krizlerini paylaştığı ve ulusların, bugün ya da gelecekte krizden çıkmasına yarayacak yönetsel becerilerini geliştirmelerine yardımcı olacak dersler çıkarabilecekleri kişisel bir eserdir. Hiçbir bilim insanı, edebiyat alanında Nobel Ödülü’nü kazanamadı. Jared Diamond ilk olmalı.”
MICHAEL SHERMER
“Cesur, kapsamlı ve özgün bir eser... Yükseliş, çok önemli ve çetin sorulara yanıtlar arıyor. Bunu yaparken birçok yazarın tersine okuru sürekli canlı tutmayı başarıyor… Diamond bizi dünyamızı düşünmeye davet ediyor.”
VERNON BOGDANOR, THE SUNDAY TELEGRAPH
“Jared Diamond, karşılaştırmalı tarih alanında tartışmasız bir dünya yıldızı... Britanya, diğer ulusların krizlerle nasıl başa çıktığını bu kitaptan öğrendi…”
ANDREW MARR, THE TIMES
“Diamond çok iyi yazıyor… disiplinler arası perspektifi ve dile olan hâkimiyeti o denli mükemmel ki bize anlattığı hemen her şey son derece berrak.”
DOUGLAS MURRAY, THE EVENING STANDARD
“Diamond, şık harmaniyesiyle âdeta modern zaman peygamberi gibi tarihin dehlizlerinde geziniyor ve Tanrı’nın buyruğunu bize iletiyor…”
COLIN KIDD, THE GUARDIAN
“Büyüleyici bir dünya yolculuğu…”
TELEGRAPH
“Uçurumun kıyısına gelmiş bir dünya hakkında derin bir tefekkür… Yükseliş mutlaka okunmalı.”
ECONOMIST
“İkna edici… geleneksel bilgeliğe karşı güçlü bir meydan okuma…”
BLOOMBERG
“Diamond’ın anlatımındaki fazilet hemen göze çarpıyor... Bu fazilet, deneyimli bir gözlemcinin, bizi dünya genelinde bir gezintiye çıkarıp yedi ülkedeki büyüleyici anlara götürecek daha büyük gerçekleri ortaya çıkaran küçük detaylar için esrarengiz bir göze sahip olmasına izin veriyor.”
MOISÉS NAÍM, THE WASHINGTON POST
“Tarihin derinliklerinde bir gezintiye çıkmak için okudum Yükseliş’i. Diamond gittikçe kötüleşen dünyanın rotasına döndürülebileceğini son derece net örneklerle ortaya koyuyor.”
RICHARD RHODES, NATURE
