Zabel, iki kadın yazar tarafından kaleme alınmış, üretim sürecinde asli rolleri kadınların üstlendiği bir kumpanya yapısı içinde üretilmiş bir oyun metni. 1878, Üsküdar doğumlu Osmanlı aydını Zabel Yesayan’ın hayat hikayesini, etrafındaki kadınlar ekseninde anlatan bir kadın oyunu…
Oyun, Zabel Yesayan’ın hayat hikayesini hayatının son yıllarını merkeze alarak anlatıyor. Bu yıllar aynı zamanda yazarın hayatının en karanlıkta kalmış yılları... 24 Nisan 1915’te tutuklanan aydınlar listesinde olup İstanbul’dan kaçmayı başaran Zabel Yesayan yıllarca sürgün hayatı yaşadıktan sonra, 55 yaşında “yeni anavatanım” dediği Sovyet Ermenistanı’na yerleşme kararı almış, lakin 1937’de Stalin’in “Büyük Temizlik” operasyonları sırasında tutuklanmıştır. Oyunun hikayesi buradan, soğuk, karanlık bir hapishane hücresinden başlar. Oyunun bu birinci düzlemi Zabel Yesayan’ın,aslında hiçbir zaman işlemediği bir suçu işlediğini itiraf etmeye zorlandığı sorgu sahneleri üzerine kurulu. Oyunun ikinci düzlemini ise geçmişe ait sahneler oluşturuyor; hücrenin karanlığından ve sorgunun boğuculuğundan kaçmak isteyen Zabel’in sığındığı anıları... Bu düzlemi “hatırlama” eylemi şekillendiriyor. Zabel doğumunu, çocukluğunu, gençliğini, yazar olmaya nasıl karar verdiğini, Adana Katliamı’nı, 1915’te İstanbul’dan kaçışını hatırlıyor; bu anılardan güç alıyor ve Sorgu Komiseri’nin karşısında direniyor.
Aysel Yıldırım ve Duygu Dalyanoğlu, oyunun hikayesini sadece kadın karakterler vasıtası ile anlatmayı tercih ederek hem Zabel’in kişisel tarihini ve hem de dönemini feminist bir bakış açısı ile yeniden yazıyor.
